مهارت یادگیری چیست؟ آموزش یادگیری و بهبود آن

صحبت کردن از اهمیت یادگیری توضیح واضحات است. چون دیگر نیاز نیست اثبات کنیم که همه صنایع، دارو‌ها، روش‌های پیشگیری از بیماری‌ها، ماشین‌ها، تکنولوژي، تلفن همراه، اینترنت و اکثر چیز‌هایی که قبلا نداشتیم و اکنون داریم را مدیون مفهومی به نام «یادگیری» هستیم.

برای مثال انسان مهارت‌های زیادی را یاد گرفت تا طرح اولیه چرخ را توسعه دهد و با آن خودرو بسازد. یادگیری در زندگی ما انسان‌ها نقش بسیار مهمی دارد و همچنان در آینده نیز این نقش مهم را ایفا خواهد کرد؛ زیرا پیشرفت جامعه بشری و توسعه فردی‌ ما در گرو بیشتر یاد گرفتن است.

اما خودِ یادگیری چطور؟ آیا می‌شود یادگیری را آموخت؟ آن را آموزش داد یا در آن بهتر شد و آن را تقویت کرد؟ آیا یادگیری تنها به هوش و ذکاوت فرد وابسته است؟ آیا یادگیری روش یا اصول خاصی ندارد تا آن را رعایت کنیم و به نتیجه مطلوب برسیم؟

آیا هر کسی می‌تواند اصول یادگیری را بیاموزد؟ آیا نباید یادگیری را به عنوان یک مهارت در نظر بگیریم؟ اگر اینطور است، آیا آموزش مهارت یادگیری نباید از اولویت‌های زندگی ما باشد؟

پاسخ همه‌ی این سوال‌ها مثبت است. تا همین چند سال اخیر هم اگر فردی در یادگیری مهارتی جدید موفق نبود می‌گفتیم آن فرد IQ ضعیفی دارد یا بهره هوشی‌اش پایین است. اما اکنون می‌توانیم بگوییم او خوب یاد نگرفته است یا نمی‌داند چطور می‌شود خوب یاد گرفت.

در این مطلب از سایت برآیند ما قصد داریم در مورد مهارت یادگیری صحبت کنیم. ابتدا تعریفی از یادگیری ارائه می‌دهیم و سپس به انواع یادگیری و سبک‌های آن اشاره خواهیم کرد. در ادامه به این نکته اشاره می‌کنیم که یادگیری یک مهارت است و سپس تفاوت آموزش و یادگیری را بررسی خواهیم کرد.

آموزش یادگیری را چطور شروع کنیم؟ مهارت‌های یادگیری کدامند؟ و روش‌های تقویت مهارت یادگیری، نیز از مواردی هستند که در ادامه این مطلب به آنها اشاره خواهد شد. از شما دعوت می‌کنیم تا انتهای این مطلب همراه برآیند باشید.

یادگیری چیست؟

قبل از هر چیز باید تعریفی از یادگیری داشته باشیم. مانند بسیاری از موضوعات علوم انسانی در تعریف یادگیری نیز اختلافات زیادی بین روانشناسان و متخصصان این حوزه وجود دارد. با این وجود ما یک تعریف کلی از یادگیری را بیان می‌کنیم و وارد اختلافاتی که در تعریف این مفهوم وجود دارد نمی‌شویم.

ریچارد گراس در کتاب روانشناسی علم ذهن و رفتار (ویرایش ششم) یادگیری را اینطور تعریف می‌کند:

یادگیری فرآیند کسب درک، دانش، رفتار، مهارت‌ها، ارزش‌ها، نگرش‌ها و ترجیحات جدید است.

انسان یادگیری را از بدو تولد آغاز می‌کند. بنابراین نمی‌توانیم یادگیری را تنها به آموختن مهارت‌ها و علومی که در مدرسه و دانشگاه فرا می‌گیریم یا خودمان به دنبال آموختن آنها می‌رویم محدود کنیم. یادگیری بشر انواع مختلفی دارد که در این قسمت تنها به ذکر نام آنها بسنده می‌کنیم.

• یادگیری غیر انجمنی یا ناهمخوان
  • عادت
  • حساس شدن

• یادگیری فعال
  • یادگیری انجمنی یا همخوان
  • شرطی‌سازی عامل (یا شرطی سازی ابزاری)
  • شرطی‌سازی کلاسیک
  • یادگیری بصری
  • نقش پذیری

• بازی
• فرهنگ سازی
• یادگیری اپیزودیک
• یادگیری چند رسانه‌ای
• یادگیری الکترونیکی و یادگیری افزوده
• یادگیری طوطی‌وار
• یادگیری معنادار
• یادگیری مبتنی بر شواهد
• یادگیری رسمی یا تحصیلات
• یادگیری غیر رسمی (سازمان یافته)
• یادگیری غیر رسمی (غیر سازمان یافته)
• یادگیری غیررسمی و رویکردهای ترکیبی
• یادگیری مماسی
• یادگیری دیالوژیک
• یادگیری اتفاقی

سبک‌های یادگیری

سبک‌های یادگیری به طیفی از نظریه‌ها گفته می‌شود که هدف آنها توضیح تفاوت در یادگیری افراد است. یعنی افراد در مورد اینکه چه روشی از آموزش یا مطالعه برای آنها مؤثرتر است متفاوت هستند.

طرفداران این نظریه‌ها معتقدند که آموزش بهینه مستلزم تشخیص سبک یادگیری افراد و متناسب کردن آموزش با آنها است. قبلا بارها خوانده‌ایم یا به ما گفته‌اند که یادگیری چهار نوع مختلف دارد:

• یادگیری از طریق تصویری
• یادگیری شنیداری
• یادگیری از طریق خواندن/نوشتن
• یادگیری حرکتی

در حالی که عنوان کردن این موارد به عنوان انواع یادگیری اشتباه است. موارد ذکر شده تنها یک نظریه در مورد سبک‌های یادگیری است که توسط نیل فلمینگ ارائه شده و به مدل VARK معروف است. کلمه VARK از حرف اول کلمه‌های یادگیری دیداری (Visual learning)، یادگیری شنیداری (Aural learning)، یادگیری از طریق خواندن و نوشتن (Reading/writing learning) و یادگیری حرکتی (Kinesthetic learning) گرفته شده است.

بنابراین نباید آن را به عنوان انواع یادگیری درنظر بگیریم. نظریه‌های دیگری نیز در مورد سبک‌های یادگیری وجود دارد از جمله:

• مدل دیوید کولب
• مدل پیتر هانی و آلن مامفورد
• مدل آنتونی گرگورک
• اشکال یادگیری (والتر بورک و همکارانش)
• مدل نیل فلمینگ یا مدل VARK
• رویکردهای شناختی (آنتونی گراشا و شریل ریچمن)
• مدل NASSP (National Association of Secondary School Principals)

موارد ذکر شده تنها برخی از نظریه‌های معروف سبک‌های یادگیری هستند. فرانک کافیلد و همکارانش در سال 2004 طی تحقیقاتی دریافتند که هیچ یک از شناخته‌ترین نظریه‌های سبک یادگیری به اندازه کافی از طریق تحقیقات مستقل تایید نشده‌اند.

این بدان معناست که حتی اگر نظریه‌های زیربنایی صحیح باشند، مربیان غالباً نمی‌توانند به درستی سبک یادگیری نظری صحیح را برای هر دانش‌آموز مشخص کنند، بنابراین این نظریه‌ها در عمل به شکل نادرست به کار می‌رود.

ما در برآیند روش‌های یادگیری تصویری، شنیداری، خواندن یا نوشتن و حرکتی را تنها به عنوان روش یا کانال‌های ترجیحی یادگیری در نظر می‌گیریم.

تصور کنید که یک مقاله علمی جدید منتشر شده است و ما نیاز داریم که هرچه زودتر از محتوای آن آگاه شویم. مقاله به صورت متنی منتشر می‌شود اما فرض کنید سبک ترجیحی یادگیری ما شنیداری است.

آیا نباید به دنبال یادگیری و مطالعه آن برویم؟ یا باید صبر کنیم کسی پیدا شود و آن را به صورت صوتی منتشر کند و بعد ما آن را بشنویم؟ باید در نظر داشته باشیم که روش‌های ترجیحی یادگیری زمانی معنا پیدا می‌کنند که منابع متفاوتی برای یادگیری یک موضوع فراهم باشد.

یادگیری یک مهارت است یا توانایی؟

وقتی از یک مهارت حرف می‌زنیم منظورمان چیست؟ کلمه مهارت به چه معنا است؟ همه ما تا حدودی معنی کلمه مهارت را درک می‌کنیم و اغلب از آن در زبان روزمره خود استفاده می‌کنیم. معمولا از نظر ما یک فرد زمانی ماهر است که در یک کار خاص عالی باشد. دایره المعارف اینترنتی مریام-وبستر مهارت (Skill) را اینطور تعریف می‌کند:

توانایی استفاده مؤثر و آسان از دانش در اجرا یا ارائه. همچنین این دایره المعارف در ادامه مهارت را «قدرت آموخته شده برای انجام کاری با شایستگی؛ یک استعداد یا توانایی توسعه یافته» تعریف می‌کند.

اگر در این دو تعریف یا حتی تعاریف ارائه شده توسط افراد مختلف دیگر دقیق شویم متوجه خواهیم شد که بین همه آنها مفاهیمی مشابه یا نزدیک به هم وجود دارد. دانش، آموخته شده، یادگرفتن و مفاهیمی از این دست.

بر این اساس می‌توانیم بگوییم مهارت‌ها قابل یادگیری و آموختن هستند. اما مهارت یادگیری چیست؟ نکته مهم و اساسی این مطلب برآیند این است که خود‌ِ «یادگیری» نیز یک مهارت است و در نتیجه قابل آموختن.

بنابراین عبارت «آموزش مهارت یادگیری» یا «آموزشِ یادگیری» سخنی بیراه نیست. یادگیری یک مهارت است؛ یعنی یک توانایی آموختنی است؛ زیرا چیزی است که می‌توانیم خود را برای بهتر شدن در آن آموزش دهیم.

اما مفهوم «توانایی» اغلب به عنوان چیزی در نظر گرفته می‌شود که ما به طور طبیعی در آن استعداد داریم و مجبور نیستیم برای پیشرفت کردن در آن به اندازه سایر افراد تلاش کنیم.

برخی از ما خوش شانس هستیم که توانایی طبیعی یادگیری را داریم. با این حال، یادگیری در کل مهارتی است که می‌توانیم آن را ارتقا دهیم و بهبود ببخشیم.

آموزش در مقابل یادگیری

دو مفهوم آموزش و یادگیری بسیار به هم نزدیک هستند، به طوری که در بسیاری از مواقع به جای هم به کار می‌روند. در آموزش و یادگیری دو نقش حضور دارند. یاد دهنده یا معلم یا استاد و یادگیرنده یا دانش آموز یا دانشجو. وقتی از آموزش حرف می‌زنیم نقش یاد دهنده پررنگ‌تر است اما در یادگیری این نقش یادگیرنده است که اهمیت پیدا می‌کند.

دنیای امروز به سمتی پیش می‌رود که یادگیرنده خودش انتخاب می‌کند چه چیزی را یاد بگیرد و به دنبال منابع مختلف می‌رود و در صورتی که به یاد دهنده نیاز داشته باشد به او رجوع می‌کند. یادگیرنده اکنون می‌تواند با پرورش و تقویت مهارت یادگیری به شکل بهتری از منابع در دسترس خود استفاده کند.

پیشنهاد مطالعه

برای اینکه خودتان را بیشتر بشناسید حتما مقاله زیر را مطالعه کنید::

خودشناسی چیست

آموزش یادگیری را چطور شروع کنیم؟

یادگیری مهارتی آموختنی و بهبود‌پذیر است. آموزش مهارت یادگیری یعنی یاد بگیریم که چگونه بهتر یاد بگیریم. زمان یکی از ارزشمند‌ترین منابع و در عین حال محدود انسان است. از همین رو ما نمی‌توانیم همه علوم و مهارت‌ها را یاد بگیریم، یا برای یادگیری یک علم یا مهارت و به کار بستن آن زمان نامحدودی نداریم.

اما آموزش یادگیری را چطور شروع کنیم؟

برای آموزش یادگیری باید قبل از هر چیز با مفاهیم مختلف و عملکرد ذهن‌مان آشنا شویم. اینکه حافظه چطور کار می‌کند و چگونه می‌توانیم از آن به بهترین شکل استفاده کنیم. در همین راستا آشنایی با مفاهیم منحنی یادگیری و منحنی فراموشی می‌تواند به ما کمک کند.

باید خطاهای ذهنی و شناختی مرتبط با یادگیری را بشناسیم، در مورد اهداف یادگیری، برنامه ریزی برای یادگیری، چرخه یادگیری، سطوح یادگیری، تکنیک‌های مدیریت زمان، روش‌ها و تکنیک‌های مطالعه، یادداشت برداری، شرطی کردن خود، یادگیری سازمان یافته و ارزیابی خود، اطلاعات قابل توجهی را به دست بیاوریم.

ما در دورانی هستیم که برای یادگیری بسیاری از مهارت‌ها نه‌تنها مشکل کمبود منابع آموزشی نداریم بلکه با مشکل انتخاب بهترین منابع آموزشی از میان منابع آموزشی متعدد رو به رو هستیم.

در آموختن مهارت یادگیری و مفاهیمی که در پاراگراف قبل ذکر شد انتخاب یک منبع یا آموزش معتبر اهمیت زیادی دارد؛ از همین رو ما در سایت برآيند تصمیم گرفتیم تا یک محصول آموزشی ویژه برای بهبود مهارت یادگیری و آشنایی با مفاهیم آن تهیه و منتشر کنیم.

در این فایل آموزشی که به صورت ویدئویی در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد از موضوعات ارزشمند و کابردی در زمینه یادگیری صحبت می‌شود که در آموزش مهارت یادگیری و بهبود آن بسیار مؤثر است.

خبر خوب اینکه این آموزش به صورت کاملا رایگان در اختیار شما مخاطبان محترم سایت برآیند قرار خواهد گرفت. برای دانلود و دیدن این آموزش می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید.

مهارت‌های یادگیری کدامند؟

دسته‌بندی‌های مختلفی از مهارت‌ها وجود دارد، از مهارت‌های سخت گرفته تا مهارت‌های نرم یا حتی مهارت‌های زندگی. با این حال تعریفی که از مهارت ارائه دادیم پابرجا است و امکان یادگیری، بهبود و پیشرفت در همه این زمینه‌ها وجود دارد. مهارت‌های یادگیری مهارت‌هایی هستند که می‌توانند در طول زندگی برای تکمیل پروژه‌ها و برقراری ارتباط موثر، خودآگاهی و غیره مورد استفاده قرار بگیرند.

آنها را می‌توان به طور مداوم توسعه داد و بهبود بخشید تا به ما در انجام وظایف روزانه یا دستیابی به نقاط عطف شغلی کمک کند. به طور خلاصه مهارت‌های یادگیری به هر مهارتی گفته می‌شود که بتواند توانایی یادگیری ما را بهبود ببخشد.

برای درک بهتر برخی از مهارت‌های یادگیری بهتر است که آنها را در دسته‌بندی‌های مخصوصی قرار دهیم. یک مطالعه و گزارش تکمیل شده توسط سیسکو به این نتیجه رسید که مهارت‌های یادگیری زیر مجموعه 4 مهارت اصلی قرار می‌گیرند که با عنوان 4C شناخته می‌شوند.

Critical thinking skills یا مهارت‌های تفکر انتقادی

که شامل مهارت‌های زیر می‌شود:

• • تفکر انتقادی
  • توجه به جزئیات
  • ارزیابی
  • تفکر تحلیلی
  • استنباط
  • خود تنظیمی
  • خواندن تفسیری
  • تفسیر متن
  • تصمیم گیری
  • مقایسه و تقابل

پیشنهاد مطالعه

برای یادگیری تکنیک های افزایش تفکر نقادانه حتما مقاله زیر را مطالعه کنید:

مهارت تفکر نقاد چیست

Creativity skills یا مهارت‌های خلاقانه

که شامل مهارت‌های زیر می‌شود:

• حل مسئله
• تطبیق پذیری
• معکوس کردن
• کنجکاوی
• نوآوری
• طوفان فکری
• سرگرم کردن
• ذهنیت باز
• تغییر کاربری یا استفاده مجدد
• نوشتن خلاق

Collaboration skills یا مهارت‌های همکاری

که شامل مهارت‌های زیر می‌شود:

• رهبری
• تیم گرایی
• حل تعارض
• سازش
• تعامل تیمی
• قابل اطمینان بودن
• تخصیص منابع
• مدیریت پروژه
• تفویض وظیفه
• تعیین هدف

Communication skills یا ارتباطات

که شامل مهارت‌های زیر می‌شود:

• گوش دادن فعال
• تحلیل موقعیت
• شایستگی فناورانه
• سواد رسانه‌ای
• همدلی
• متقاعد سازی
• شفاف سازی
• رفتار محترمانه
• سخنرانی عمومی
• نوشتن

پیشنهاد مطالعه

برای یادگیری بیشتر در مورد موانع همدلی مقاله زیر را بخوانید:

مهارت همدلی چیست

Organizational skills مهارت‌های سازمانی

• سازماندهی
• مدیریت زمان
• انجام چند وظیفه همزمان
• توسعه استراتژی
• مدیریت اطلاعات
• یادداشت برداری
• تمیز کردن فضای کاری
• برنامه ریزی زمان‌بندی شده
• هماهنگی رویداد
• بهره‌وری

روش‌های تقویت مهارت یادگیری

در اینجا سه ​​راه عملی برای بهبود مهارت یادگیری به شما ارائه خواهیم داد:

اهداف خود را سازماندهی کنید

یادگیری موثر نوعی مدیریت پروژه است. برای توسعه در یک حوزه تخصصی ابتدا باید اهداف قابل دستیابی را در مورد آنچه می‌خواهیم یاد بگیریم تعیین کنیم. داشتن مهارت هدف‌گذاری برای انتخاب هوشمندانه اهداف یادگیری می‌تواند کمک زیادی به ما بکند.

بعد از هدف گذاری سپس باید استراتژی‌هایی که به ما کمک می‌کند تا به آن اهداف برسیم را مشخص کنیم. اگر برای یادگیری هدف داشته باشیم می‌توانیم با احساسات آزار دهنده احتمالی مقابله کنیم. احساسات و سوالاتی از این قبیل:

آیا من به اندازه کافی خوب هستم؟ آیا شکست خواهم خورد؟ اگر اشتباه کنم چه؟ آیا کار بهتری وجود ندارد که من ترجیح می‌دهم آن را انجام دهم؟ البته برخوردار بودن از مهارت مدیریت هیجانات نیز در مقابله با این گونه احساسات و هیجانات موثر است.

پرسیدن این سوال‌ها از خود امری طبیعی است اما روانشناس دانشگاه استنفورد، آلبرت بندورا، می‌گوید این نوع احساسات منفی می‌تواند به سرعت توانایی ما را برای یادگیری چیزهای جدید از بین ببرد.

به علاوه اگر برنامه‌ای با اهداف روشن تهیه کنیم، متعهدتر خواهیم بود. تحقیقات در این مورد بسیار زیاد است. مطالعات به طور مداوم نشان می‌دهد افرادی که اهداف روشنی دارند نسبت به افرادی که آرزوهای مبهم مانند «انجام یک کار خوب» دارند بهتر عمل می‌کنند. با تعیین اهداف، افراد می‌توانند احساسات خود را راحت‌تر مدیریت کنند و در یادگیری خود پیشرفت کنند.

به فکر کردن فکر کنید

فراشناخت برای آموزش یادگیری بسیار مهم است. روانشناسان فراشناخت را به عنوان «تفکر در مورد تفکر» تعریف می‌کنند و به طور کلی، فراشناخت عبارت است از بررسی بیشتر در مورد چگونگی دانستن آنچه می‌دانید. فراشناخت از آنجا آغاز می‌شود که از خود سوالاتی از این قبیل می‌پرسیم:

آیا واقعاً این ایده برای من است؟ آیا می‌توانم آن را برای یک دوست توضیح دهم؟ اهداف من چیست؟ آیا به دانش پیش زمینه‌ای بیشتری نیاز دارم؟ آیا به تمرین بیشتری نیاز دارم؟ فراشناخت توسط بسیاری متخصصان حوزه‌های مختلف در نحوه نگاه کردن به مسائل و راه حل آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نکته کلیدی این است که این نوع «تفکر درباره تفکر» را به متخصصان واگذار نکنیم. وقتی صحبت از یادگیری می‌شود، یکی از بزرگترین مسائل این است که افراد به اندازه کافی در فراشناخت شرکت نمی‌کنند و از آن بهره نمی‌برند. آنها از خود نمی پرسند که آیا واقعاً یک مهارت یا مفهوم را به دست آورده‌اند یا خیر.

از یادگیری فاصله بگیرید

در یادگیری نوعی تناقض وجود دارد زیرا برای یادگیری و درک بهتر باید از یادگیری خود دست بکشیم و کمی از آن فاصله بگیریم. وقتی از یک مشکل یا مسئله فاصله می‌گیریم، اغلب در مورد آن مشکل یا مسئله بیشتر می‌آموزیم.

به عنوان مثال وقتی در محل کارمان با یکی از همکاران بحث‌مان می‌شود اغلب بهترین پاسخ‌ها زمانی که بعداً در حال شستن ظرف‌ها یا حمام کردن هستیم به ذهنمان می‌رسد. یا مثلا یک کتابچه راهنمای مربوط به یک نرم افزار را می‌خوانیم و مقدار زیادی از راه‌حل‌ها پس از بستن صفحات آن به ذهنما‌ن مي‌آید. به طور خلاصه تامل کردن در یادگیری سودمند است.

سخن پایانی

در این مطلب از سایت برآیند گفتیم که یادگیری یک مهارت قابل آموختن است. همچنین گفتیم که آموزش مهارت یادگیری و تقویت آن برای انسان امروزی امری ضروری است. برای شروع آموزش یادگیری نیز یک محصول آموزشی رایگان که توسط وبسایت برآیند تهیه شده است را به شما پیشنهاد کردیم (که به شدت دیدن آن را به شما توصیه می‌کنیم).

مهارت‌های یادگیری موسوم به 4C را معرفی کردیم و از انواع یادگیری و سبک‌های آن گفتیم. همچنین مهارت‌های یادگیری که می‌تواند در یادگیری بهتر به ما کمک کند را معرفی کردیم.

البته لازم است به این نکته اشاره کنیم که مبحث یادگیری بسیار گسترده است و این مطلب برآیند تنها نقطه‌ی آغازی برای آشنایی با مهارت یادگیری است. برای اینکه با این مهارت کلیدی و ضروری بیشتر آشنا شوید و دانش خود را در این زمینه گسترش دهید حتما همراه و پیگیر دیگر مطلب سایت برآیند با موضوعیت مهارت یادگیری باشید.
منبع اولمنبع دوممنبع سوممنبع چهارممنبع پنجم