روابط بین فردی چیست؟ روش‌های بهبود و مدیریت رابطه

روابط بین فردی یکی از مهارت‌هایی است که در برقراری ارتباط مؤثر بین افراد نقش مهمی دارد و می‌تواند در هویت‌یابی و شکل‌گیری شخصیت انسان نقش مهمی ایفا کند. رابطه بین فردی می‌تواند در محیط کار، خانه، مدرسه و در جامعه شکل بگیرد. انسان ها در برقراری ارتباط، اطلاعات و احساسات درونی و شخصی‌شان را به صورت کلامی و یا غیرکلامی با یکدیگر در میان می‌گذارند.

در این مقاله از سایت برآیند قصد داریم در خصوص اهمیت، کیفیت و موانع روابط بین فردی در جامعه، محیط کار و خانواده صحبت کنیم؛ پس با ما تا انتهای این مقاله همراه شوید تا مهارت‌های لازم را برای برقراری روابط بین فردی کسب کنید.

روابط بین فردی چیست؟

تعاریف گوناگونی در بحث ارتباط و فرآیند برقراری آن وجود دارد؛ اما به طور کلی یکی از شاخص‌های مهم زندگیِ سالم، ایجاد روابط بین فردی است. رابطه بین فردی، فرآیند شکل‌گیری تعامل بین دو فرد است که از طریق کانال‌های ارتباطیِ مختلفی همچون کلام و یا زبانِ بدن برقرار می‌شود تا خواسته‌های یکدیگر را برآورده کنند.

بنابراین باید در هنگام بیان احساسات و اهداف خود به دیگران، دقت زیادی داشته باشیم؛ توجه کنیم که وقتی احساس یا حرفی را بیان کردیم، این احساس یا کلام ما قابل برگشت نیست و می‌تواند سبب بهبود روابط و یا ایجاد بی‌اعتمادی شود.

اهمیت روابط بین فردی

انسان موجودی اجتماعی بوده است و همواره به دنبال برقراری ارتباط بین افراد و گروه‌هاست. برای هر کدام از روابطش چهارچوبی را تعیین می‌کند و به آنها پایبند است. در برقراری ارتباط نیز به این دلیل که هر یک از طرفین، دارای شخصیت‌های متفاوتی هستند، باید شناخت بهتری نسبت به طرف مقابل پیدا کرد تا آسیب‌هایی که ممکن است بر اثر رابطه به طرفین وارد شود را کاهش دهیم.

در دنیای امروز روابط بین فردی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. برقراری ارتباط می‌تواند به رفع نیازهای انسان‌ها از یکدیگر منجر شود. حال هر چه توانایی افراد در برقراری این ارتباط، بیشتر و مؤثرتر باشد به همان میزان روابط بین فردی در خانواده و در محیط کاری نیز مرتفع‌ می‌شود.

از این رو همانقدر که کیفیت روابط بین فردی می‌تواند در رشد شخصیت و شناخت هویت افراد کمک کند، نداشتن ارتباط مؤثر، خوب و کارآمد با دیگران نیز می‌تواند منجر به شکست، عدم موفقیت، افسردگی و مشکلات روحی و روانیِ دیگر شود.

طبق نظریه‌های مختلف روانشناسان در حوزه روابط بین فردی، توانایی برقراری ارتباطات اجتماعی یکی از مهم‌ترین نشانه‌های سلامت روانی در افراد است و افزایش کیفیت زندگی و رضایت از آن را به همراه دارد.

اهمیت روابط بین فردی زمانی نمایان می‌شود که بتوانیم به درخواست‌ها، نیازها و احساسات افراد مقابل توجه کنیم و پاسخ درستی بدهیم. همچنین رفتار مناسبی را در مقابل عملکردهای مختلفِ دیگران نشان دهیم. البته یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در رابطه بین فردی اهمیت زیادی دارد، بحث ایجاد و تعریف محدودیت‌ها و مرزهای بین دو طرف رابطه است.

پیشنهاد مطالعه

برای آشنایی با انواع مهارت های توسعه فردی مقاله زیر را مطالعه کنید:

توسعه فردی چیست؟

مهم‌ترین موارد در تقویت مهارت روابط بین فردی

برقراری ارتباط بین افراد یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که در محیط‌های اجتماعی بسیار پرکاربرد بوده و می‌تواند منجر به کسب موفقیت‌هایی در زندگی شخصی یا شغلی شما شود. در این بین مهم‌ترین مواردی که در رابطه بین فردی منجر به تقویت و ارتقای کیفیت روابط بین فردی می‌شود، عبارتند از:

گوش دادن فعال

گوش دادن فعال یکی از مهم‌ترین مهارت‌های روابط بین فردی است که فرد با بهره‌مندی از آن یاد می‌گیرد که چگونه به صحبت‌ها و گفته‌های دیگران توجه کند. در این مهارت، شخص می‌آموزد که فرد مقابل را قضاوت نکند و شروع به ملامت کردن وی نکند. همچنین این نوع مهارت‌، ما را در درک درست و واقعی از مفاهیم و احساسات طرف مقابل نیز کمک می‌کند.

با بهبود مهارت گوش دادن فعال، طرف مقابل نیز احساس می‌کند مشکلاتش را درک کرده‌اید؛ بنابراین اگر بتوانید پیام‌های کلامی و غیرکلامیِ طرف مقابل را دریابید، این اتفاق زمینه‌ساز تقویت روابط بین فردی در روابط شما خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه

اگر به یادگیری مهارت گوش‌ دادن فعال علاقه مند هستید می توانید مقاله زیر را بخوانید:

گوش‌ دادن فعال یا مهارت شنیدن چیست؟

مدیریت تعارض

یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها در روابط بین فردی، مهارت مدیریت تعارض است که مقالات علمیِ روانشناسی زیادی نیز به آن اشاره کرده‌اند. به دلیل تفاوت‌هایی که بین افراد وجود دارد، بروز تعارض در روابط اجتماعی امری اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین یکی دیگر از مهارت‌هایی که افراد می‌توانند در تقویت و بهبود روابط خود مورد استفاده قرار دهند، مهارت مدیریت تعارض است.

با بهره‌گیری از این نوع مهارت، افراد می‌توانند بر هیجاناتی که باعث ایجاد تعارض و اغتشاش می‌شود به خوبی غلبه کرده و وقتی بحث در بین تعاملات اجتماعیِ افراد بالا می‌گیرد، بر روابط بین فردی، دوستانه و صمیمی که بین آنها وجود دارد، صدمه‌ای وارد نشود.

پیشنهاد مطالعه

برای یادگیری تکنیک های جلوگیری از تعارض مقاله زیر را بخوانید:

مدیریت تعارض چیست؟

جرأت‌ ورزی

خیلی از افراد در ارتباط با دیگران تنها شنوندۀ نظرات هستند و معمولاً نظرات خود را بیان نمی‌کنند؛ یکی از مهارت‌های لازم در زمینه روابط بین فردی، جرأت داشتن و جرأت‌ ورزی بوده و بر اساس این مهارت، افراد باید بتوانند به صورت قاطع و محکم نظرات خود را بیان نموده و این اطمینان را ایجاد کنند که قصد همکاری با دیگران را دارند.

مهارت نه گفتن

نه گفتن، مهارتی است که فرد باید بتواند در مقابل درخواست نابجای دیگران از آن استفاده کند. کسانی که مهارت نه گفتن ندارند، همواره در روابط بین فردیِ خود با دیگران دچار مشکل می‌شوند و از برقراری ارتباط خود، احساس رضایت و امنیت نمی‌کنند. این افراد همواره تابع تصمیمات دیگران هستند و اختیاری از خود ندارند.

پیشنهاد مطالعه

برای یادگرفتن مهارت نه گفتن مقاله زیر را بخوانید:

مهارت نه گفتن چیست؟

چه مشاغلی نیازمند روابط بین فردی هستند؟

افراد به تناسب تقاضای ورود به هر شغلی باید بررسی کنند که از مهارت لازم برای انجام آن برخوردار هستند یا نه؟ چرا که برخی از مشاغل، نیاز به برقراری ارتباط بیشتری با دیگران دارند. در این بین برخی از مهم ترین مشاغلی که نیازمند داشتن مهارت‌ رابطه بین فردی هستند شامل موارد زیر است:

پرستاران

یکی از مهارت‌های کلیدی مورد نیاز در بین پرستاران، داشتن آرامش و همدلی در مراقبت از بیماران است. با این وجود هر چقدر بیمار در روابط بین فردی بتواند به پرستار خود بیشتر اعتماد کند، آرامش بیشتری را در محیط درمان تجربه می کند.

معلمان و مربیان

داشتن مهارت روابط بین فردی در محیط کار برای مشاغلی همچون معلمی و مربی‌گری امری بسیار ضروری و مهم است؛ چرا که یک معلم جهت برقراری ارتباط و همکاری کردن با مدیران مدارس، دانش‌آموزان و والدین آنها نیاز به مهارت برقراری ارتباط دارد.

همچنین هر چه مهارتِ یک معلم در رابطه بین فردی بیشتر باشد، سبب افزایش یادگیری و پیشرفت دانش‌آموزان در کلاس می‌شود و نتیجه‌ای که به دنبال دارد، رضایت والدین و بهبود وضعیت آموزشی دانش‌آموزان است.

مدیران بازاریابی

بازاریابی یکی از مشاغل مهمی است که افراد برای ورود به آن باید دارای مهارت‌ و توانایی بالقوه بسیاری در زمینه روابط بین فردی باشند. مهارت روابط بین فردی در مدیریتِ بازاریابی امری اجتناب‌‎ناپذیر است چرا که یک متخصص بازاریابی باید بتواند با مشتریان و تیم‌های فروش نهایت همکاری و مهارت برقراری تعاملات کاری را داشته باشد تا بتواند به اهداف مورد نظر خود برسد.

مسئول خدمات ارتباط با مشتریان

افرادی که در خدمات ارتباط با مشتریان فعالیت دارند باید بتوانند با داشتن مهارت لازم در زمینه رابطه بین فردی به راحتی با مشتریان عصبانی، سردرگم و ناامید ارتباط برقرار کنند. در همین راستا بهره‌مندی از مهارت‌های ارتباطی همچون گوش دادنِ فعال در این زمینه شغلی، بسیار ضروری و حائز اهمیت است.

عوامل تأثیرگذار در بهبود روابط بین فردی

روابط بین فردی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در زندگی هر انسانی است؛ این مهارت باعث رشد سایر توانمندی‌های بالقوه در افراد نیز می‌شود. بنابراین داشتن مهارت روابط بین فردیِ صحیح، نقش اساسی در ایجاد سلامت روانی افراد، رشد شخصیتی، هویت‌یابی، افزایش بهره‌وری شغلی و ارتقای کیفیت زندگی دارد؛ از این رو افرادی که دارای مهارت‌های ارتباطیِ ضعیف‌تری باشند، عموماً در برقراری ارتباط دچار مشکلات زیادی می‌شوند. در ادامه به برخی از عوامل تأثیرگذار در بهبود روابط بین فردی خواهیم پرداخت.

پیشنهاد مطالعه

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش‌های بهبود و مدیریت رابطه مقاله زیر را مطالعه کنید:

روابط بین فردی چیست؟

مهارت کارِ گروهی

از مهم‌ترین ویژگی‌های انجام کارِ گروهی این است که سبب ایجاد و تقویت همکاری، همدلی، همفکری و هماهنگی بیشتر بین اعضای گروه و تیم می‌شود و در نهایت تقویت رابطه بین فردی را در بین اعضای گروه به دنبال خواهد داشت.

احترام گذاشتن

مهارت حل مشکل گروهی

همواره احتمال بروز مشکل در بین افراد یک گروه وجود دارد؛ اما باید بتوان با تبادل نظر و ایجاد همدلی، مشکلات را رفع و رضایت همه افراد گروه را کسب کرد که در نهایت همه اینها تنها با داشتن مهارت روابط بین فردی مقدور است.

سؤال كردن

یکی از رایج‌ترین و ساده‌‌ترین مهارت‌ها در رابطه بین فردی، پرسیدن و سؤال کردن جهت شفاف‌سازی گفتگو‌ها و صحبت‌ها است. البته سؤال کردن نباید با هدف مچ‌گیری، ملامت و مخالفتِ صریح انجام شود، چرا که ممکن است منجر به مختل شدن روابط خواهد شد.

اهمیت قائل شدن

افراد در برقراری ارتباط باید بتوانند به نیازها، خواسته‌ها و احساسات فرد مقابل توجه کنند و جهت بهبود روابط، متناسب با میزان توان و ظرفیت خود، رفتار مناسبی را از خودشان در مقابل عملکرد دیگران نشان دهند.

ابراز وجود

دوست‌یابی

پیدا کردن یک دوست خوب و مناسب نشان از اهمیت روابط بین فردی در زندگی دارد. داشتن یک دوست خوب سبب می‌شود که در زندگی از احساس تنهایی، ناامیدی، انزوا و مشکلات روحی، روانی و جسمانی فاصله بگیرید و با افزایش اعتماد به نفس زندگی شاد و پرطراوتی را تجربه کنید.

قطع رابطه

قطع رابطه دوستی نیز یک نوع مهارت است؛ وقتی فرد در یک رابطه مورد سوء استفاده و بی‌احترامی قرار می‌گیرد قطع رابطه می‌تواند به عنوان یک گزینه به حساب آید؛ برای رسیدن به آرامش روحی با این تصمیم، نیازمند گذر زمان است و باید غم و اندوه خود را به طرف مقابل‌ ابراز کند.

کلام پایانی

در این مقاله از سایت برآیند در ابتدا با مفهوم روابط بین فردی و روش‌های کسب این مهارت بیشتر آشنا شدیم. در ادامه نیز به مهارت‌های لازم برای بهبود و تقویت این مهارت و موانع آن پرداختیم. به صورت کلی نیز رابطه بین فردی را می‌توان اینطور تعریف کرد که این مهارت، فرآیندی است که افراد به وسیله آن می‌توانند اطلاعات، نیازها، خواسته و احساسات خود را به صورت کلامی یا با زبان بدن با یکدیگر در میان بگذارند.