ارتباط موثر چیست؟ موانع مهم در برقراری ارتباط

در این مقاله قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که ارتباط موثر چیست؟ برای پاسخ به این سوال در ابتدا باید به معرفی کلمه ارتباط بپردازیم. در تعریف ارتباط و معنای لغوی آن می‌توان این‌طور گفت که ارتباط، انتقال اطلاعات از فردی به فرد دیگر است. ارتباط موثر فرآیندی است که طی آن عقاید، احساسات و افکارِ یک فرد به دیگران منتقل می‌شود.

همچنین ارتباط به فرآیندی گفته می‌شود که به ‌صورت خواسته یا ناخواسته، نظرات و احساسات افراد را به شکل پیامِ کلامی‌ و یا غیرکلامی ‌بیان کرده و پس از ارسال، توسط گیرنده دریافت و درک می‌شوند. به‌ عبارت ‌دیگر در ارتباط، انتقال پیام از فرستنده به گیرنده اتفاق می‌افتد.

اکثر مردم بیشتر زمان بیداریِ خود را صرف تبادل اطلاعات، عقاید و افکار خود با دیگران می‌کنند. ارتباطِ بین افراد امری اجتناب ‌ناپذیر بوده و تمام افراد به‌ صورت خواسته یا ناخواسته در حال ارتباط با یکدیگر هستند. در ادامه قصد داریم با توضیح فواید ارتباط موثر و نقش آن در زندگی، به شما دوست عزیز برای برقراری ارتباطات سالم و با کیفیت‌تر کمک کنیم. پس تا پایان این مقاله همراه برآیند باشید.

ارتباط موثر چیست؟

ارتباط موثر فرآیندی است از تبادل نظر، افکار، دانش و اطلاعات به گونه‌ای که هدف یا نیت به بهترین شکل ممکن برآورده شود. وقتی به طور موثر ارتباط برقرار می‌کنیم، هم فرستنده و هم گیرنده احساس رضایت می‌کنند. ارتباط به اشکال مختلفی از جمله کلامی و غیرکلامی، نوشتاری، دیداری و شنیداری رخ می‌دهد. ارتباط موثر ممکن است شخصاً، در اینترنت (در پیام رسان‌ها، شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌ها)، از طریق تلفن (از طریق برنامه‌ها، تماس‌ها و ویدیو) یا حتی از طریق پست رخ دهد.

شاید این‌طور به نظر برسد که ارتباط یک امر غریزی است که انسان از همان کودکی این مهارت را دارد؛ اما اغلب اوقات هنگام ارتباط برقرار کردن با دیگران به بیراهه می‌رویم. ممکن است شخص مقابل، از حرف ما برداشت دیگری داشته باشد و در نتیجه این اتفاق، درگیری، ناامیدی و سوء تفاهم ایجاد شود. این امر ممکن است در روابط کاری، مدرسه و خانه بسیار مشکل‌ آفرین باشد.

“ارتباط موثر یک مهارت است که مثل هر مهارت دیگری نیاز به یادگیری دارد.”

اگر در تلاش هستید که ارتباط خود را با فرزندان، همسر، همکاران یا رئیس خود بهتر کنید یادگیری این مهارت‌ می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در زندگی شما داشته باشد. در واقع این ارتباط است که احترام و اعتماد بیشتری ایجاد کرده و در نتیجه آن انجام کارهای گروهی و سلامت کلی اجتماعی و عاطفی شما را بهبود می‌بخشد و به حل مشکلات شما کمک می‌کند.

موانع برقراری ارتباط موثر

برقراری ارتباط ممکن است گاهاً با چالش‌هایی رو به رو باشد. موارد متعددی هستند که از برقراری یک رابطه موثر جلوگیری می‌کنند. در این قسمت از مقاله برای شما دوستان عزیز برخی از این موانع را مورد بررسی قرار داده‌ایم. اگر این موانع را بهتر بشناسید، قطعاً برقراری یک ارتباط موثر برای شما کار ساده‌تری خواهد بود.

قضاوت

یکی از تأثیرگذارترین روان‌شناسان قرن بیستم کارل راجرز است که در خصوص قضاوت و ارتباط موثر اعتقاد داشت:

” کارل راجرز: قضاوت کردن اصلی‌ترین مانع ارتباط بین افراد به شمار می‌آید. “

قضاوت کردن یعنی برداشت نادرست ما از یک پدیده. مثلاً: وقتی ظاهر یک نفر رو میبینیم، بدون شناخت کامل وی در مورد اخلاق، وضعیت کاری، مالی و … برداشت های مختلفی می کنیم. باید در نظر داشته باشیم که قضاوت کردن ممکن است باعث ایجاد احساسات منفی در فرد مقابل شود و تمایل وی را برای ادامه ارتباط با ما کاهش دهد؛ هر چند که تمایل به قضاوت و ارزیابی تقریباً در تمام ارتباطاتِ کلامی ‌رایج است، اما گاهی اوقات هیجانات و احساسات افراد به ‌شدت درگیر شده و به‌ همین دلیل تمایل به قضاوت نیز بیشتر می‌شود.

نگاه از بالا به پایین

به احتمال خیلی زیاد شما هم با این دسته از افراد مواجه شده اید که در هنگام ارتباط، نگاه از بالا به پایین دارند و این پیام را به ما می دهند که: من از تو برترم. حال این برتری می تواند در حوزه های مختلفی باشد؛ مثل: پول، درس، خانواده، ظاهر و …

به احتمال خیلی زیاد این نوع نگاه در برقراری یک ارتباط موثر همانند یک سم عمل کرده و کاملاً مضر است؛ افراد هم ترجیح می‌دهند تا حد امکان ارتباطی با این دسته از افراد نداشته باشند و یا حتی در مقابل ایشان حالت دفاعی بگیرند و خلاف گفته‌ها یا خواسته‌های آنها اقدام کنند.

نصیحت کردن

شاید یکی از اصلی‌ترین موانع ارتباط موثر، نصیحت کردن باشد. گاهی اوقات نصیحت کردن، ممکن است نشانه دخالت باشد. شاید شما بپرسید، اصلاً اِشکال نصیحت کردن چیست؟ قطعاً در خیلی از موارد، نصیحت کردن از سرِ دلسوزی و کمک انجام می شود، این در حالی است که شاید فرد مقابل فقط قصد این را داشته است که ما را به عنوان همراه در کنار خودش داشته باشد و با ما صحبت کند. زمانی که شروع به نصیحت می‌کنیم این احساسِ هم‌صحبتی را از بین می‌بریم و ارتباطمان درست از همین نقطه قطع می‌شود.

نداشتن مهارت همدلی

فرهنگ لغت Merriam-Webster همدلی را اینگونه تعریف می کند: « احساس این است که شما به آن فرد اهمیت می دهید و برای مشکل، اندوه، بدبختی و غیره دیگران متأسف هستید». همدلی راه بسیار موثری برای برقراری ارتباط با کسانی است که دردهای عاطفیِ قابل توجهی را تجربه می کنند.

بزرگ ‌نمایی مشکل

بزرگ‌‌نمایی مشکل در ارتباط با دیگران ممکن است باعث افزایش استرس و اضطراب در آنها شده و شرایط ارتباط را سخت‌تر کند. به‌ همین دلیل افراد برای پیشگیری و جلوگیری از این احساسات منفی ترجیح می‌دهند با کسانی که مشکلات را بزرگ‌تر از آن‌ چیزی که هست جلوه می‌دهند، ارتباط برقرار نکنند. البته در بعضی از موقعیت ها شاید نیاز باشد که آن مشکل را بزرگ جلوه دهیم تا به طرف مقابل در آن وضعیت کمک کنیم ولی به صورت کلی پیشنهاد نمی گردد.

کوچک ‌نمایی مشکل

زمانی‌که شخصی در حال مشورت با شما برای حل مشکلات و نگرانی‌های خود است با کوچک‌ نمایی مشکلات ممکن است، این احساس را به او القا کنید که مشکلاتِ او را بی‌‌اهمیت دانسته و تلاشی در جهت رفع نگرانی‌های او ندارید.

اهمیت ارتباط موثر در چیست ؟

بی‌شک با توجه به این موضوع که ارتباط موثر یکی از مهم‌ترین مهارت‌های توسعه فردی به حساب می‌آید، این مورد دارای اهمیت‌هایی است که بهتر است آنها را بدانیم. در ادامه قصد داریم تا شما عزیزان را با اهمیت‌های ارتباط موثر بیشتر آشنا کنیم.

تأثیر ارتباط موثر بر تعامل و بهبود زندگی

انسان ها از طریق برقراری ارتباط است که افکار، برداشت‌های خود، ایده‌ها و نظراتشان را با یکدیگر تبادل می‌کنند. این کار کمک می‌کند که یکدیگر را بهتر درک کنند و به دشواری‌های پیش روی اطرافیان خود پی ببرند؛ این امر می‌تواند در سطح جامعه، منجر به ارتقای روابط خوب و موثر انسانی بین شهروندان ‌شود.

افزایش کیفیت زندگی

یکی از تأثیراتی که ارتباط موثر بر زندگی افراد می‌گذارد، افزایش کیفیت زندگی است. لازم است بدانید که داشتن مهارت در ایجاد ارتباط با دیگران، بر اعتماد به‌ نفس و توانایی‌های شما می‌افزاید. هرچه مهارت‌های ارتباطی خود را ارتقا دهیم و با دیگران روابط بیشتری برقرار کنیم، مسئولیت‌های خود را بهتر اجرا کرده و در حرفه‌ی‌ خود موفق‌تر خواهیم بود.

زمانی ‌که سخن از ارتباط به میان می‌آید، معمولاً این گفتگو است که در ذهن افراد تداعی می‌شود. اما ارتباطات حقیقتاً چیزی فراتر از گفت‌وگو است. وقتی در کلاسِ درس یا دانشگاه به سؤالات پاسخ درست می‌دهید؛ زمانی ‌که تشویق می‌شوید؛ زمانی‌ که درباره افکار و عقاید دیگران بحث می‌کنید؛ زمانی‌ که با فردی دست می‌دهید؛ در یک جلسه کاری یا مصاحبه‌ استخدامی‌ شرکت می‌کنید؛ لباسی که انتخاب می‌کنید؛ زمانی‌ که برای خرید یک خودرو اقدام می‌کنید؛ در واقع شما در همین لحظاتِ شاید ساده و پیش پا افتاده، در حال برقراری ارتباط با دیگران هستید.

روابط خانوادگی گرم، دوستی‌های پایدار و موفق، موفقیت‌های شغلی و تحصیلی به مهارت‌های ارتباطی شما بستگی دارد. می‌توان اینطور اظهار داشت که در مجموع، توانایی به‌ کارگیری و درک ارتباطات از جمله مهم‌ترین مهارت‌هایی است که فرد در طول زندگی خود باید بیاموزد؛ زیرا داشتن یک ارتباط موثر در افزایش کیفیت زندگی و موفقیت افراد در اجتماع و محل کار بسیار موثر است. بنابراین همواره باید دارای روابط اجتماعی انعطاف‌پذیر و خوبی باشیم؛ شاید یکی از علت‌های آن هم این باشد که به ‌طور مداوم در ارتباط با افراد گوناگون و آداب و رسوم مختلف هستیم.

احساس رضایتمندی

گفتیم که یادگیری ارتباطات موثر نیاز به کسب مهارت‌هایی در طول زندگی داشته و مانند بسیاری از مهارت‌های دیگر نیاز به آموزش دارد. با یادگیری و بهره‌ بردن از آموزش مهارت‌های ارتباطی، شما به شخص تأثیرگذارتری تبدیل شده و از نظر ذهنی و روانی، سطح استرس‌ها، تنش‌ها و اضطراب‌هایتان کاهش می‌یابد. همچنین با برقراری یک ارتباط موثر، دیگران حرف‌های شما را بهتر درک کرده و در یک کلام میزان رضایتمندی شما از زندگی‌تان افزایش می‌یابد.

جلوگیری از خلق منفی

افرادی که روابط بیشتر و موثرتری دارند عموماً افراد شادتری بوده و نسبت ‌به افرادی که تنها زندگی می‌کنند، دارای روحیات بهتری هستند. زمانی‌ که انسان‌ها در گروه و جمع افراد دیگر زندگی می‌کنند، احساس دلگرمیِ ‌بیشتری نیز دارند. نسل‌های گذشته نسبت‌ به ما افراد شادتری بودند، زیرا همیشه در دورهمی‌ها شرکت کرده و از حال یکدیگر باخبر می‌شدند.

مهارت‌های لازم برای ارتباط موثر

برای داشتن یک ارتباط خوب و موفق (یا بهتر است بگوییم برقراری یک ارتباط موثر با شخص دیگر)، لازم است که برخی مهارت‌ها را در خود افزایش دهیم. هرچه سطح این مهارت‌ها در ما بالاتر برود بی شک ارتباطاتمان با دیگران نیز بهبود پیدا کرده و می‌توانیم ارتباط بهتری با سایر افراد بگیریم. برخی از این مهارت‌ها عبارتند از :

مهارت گوش دادن

در بحث ارتباط موثر همانطور که گفته شد این که شما شنونده خوبی باشید، تأثیر بسیار زیادی در برقراری ارتباط با دیگران دارد. بسیاری از افراد تصور می‌کنند تنها با مهارت بی‌نظیری که در صحبت کردن دارند، می‌توانند در برقراری ارتباط با دیگران موفق عمل کنند. اما این افراد باید توجه داشته باشند که درست شنیدن نیز یک فاکتور بسیار مهم در مهارت‌های ارتباطی بین افراد و البته در مهارت ارتباط موثر است.

اگر شنونده خوبی نباشید، در ارتباط برقرار کردن با دیگر افراد موفق نخواهید بود. برای این‌ که شنونده خوبی باشید باید نشان دهید که به آگاهی از دیدگاه دیگران علاقه دارید. اگر حافظه‌ ما یاری نمی کند و ممکن است بعضی نکات را فراموش کنیم، حتی بهتر است در بعضی از موقعیت ها، یادداشت‌برداری کنیم؛ توجه داشته باشید به‌ هیچ‌ وجه سخن دیگران را قطع نکنید و هرگز پیش ‌از پایان صحبت‌های فرد مقابل درباره حرف‌های او قضاوت نکنید.

مهارت حرف زدن

اکثر افراد تصور می‌کنند که با استفاده از کلمات کتابی و سخت، جذاب‌تر به‌نظر می‌رسند در حالی که این‌‌گونه نیست. یک ارتباط موثر زمانی شکل می‌گیرد که مخاطبِ شما بتواند به‌ سادگی سخنان شما را درک کند و با شما وارد بحث شود. استفاده از کلمات کتابی و سخت جذابیت سخنان شما را برای مخاطب از دست می‌دهد.

مهارت زبان بدن

یکی از مهم‌ترین مواردی که در بحث ارتباط موثر و مدیریت رابطه بهتر است بدانید، زبان بدن شماست؛ در واقع مواردی مانند لحن صدا، نحوه برقراری ارتباط چشمی ‌و ژست بدنی تا حد زیادی بر کیفیت رابطه تأثیرگذار است.

یکی دیگر از مواردی که باید به آن توجه داشته باشید درست و به‌جا سؤال پرسیدن است. سؤال پرسیدن یکی از ابزارهای اصلی در پیشبرد ارتباط با دیگران محسوب می‌شود. در واقع پرسیدن سوال به شما کمک می‌کند مطمئن شوید که پیام‌های فرد مقابل را به ‌خوبی متوجه شده‌اید یا نه.

کلام پایانی

در این مقاله در این خصوص که ارتباط موثر چیست صحبت کردیم. در ابتدا تعریف لغوی کلمه‌ی ارتباط را بررسی کردیم و پس از آن به این که چگونه شیوه‌های ارتباط موثر بر کیفیت زندگی شخصی و اجتماعی و روابط کاری شما تأثیر می‌گذارند پرداختیم. در انتها نیز به بررسی موانع برقراری ارتباط و مهارت‌های لازم برای برقراری ارتباط صحبت کردیم. خوب است بدانید که ارتباط موثر با دیگران یک مهارت پیچیده و سخت نیست بلکه با تمرین و به ‌مرور زمان می‌توانید این مهارت را کسب کنید.