هدف گذاری چیست؟ انواع روش‌های هدف گذاری
هدف گذاری یکی از راه‌های رسیدن به موفقیت است که علاوه بر صرفه جویی در وقت و زمان، میزان استرس ما را نیز کاهش می‌دهد. هدف گذاری یکی از مهارت‌های مهمی است که بیشتر ما آن را باور داریم، اما تعداد کمی به آن عمل می‌کنیم.
در این مقاله از سایت برآیند قصد داریم به این موضوع که هدف گذاری چیست و چطور می‌توانیم هدف گذاری کنیم بپردازیم. اگر شما هم هنوز اهداف مشخصی را برای خودتان ندارید و یا در صورت هدف گذاری، در مسیر رسیدن به هدف با مشکل مواجه شده‌اید در ادامه همراه ما باشید.
هدف چیست؟
همه ما بارها و بارها در زندگی این شرایط را گذرانده‌ایم که تکلیفمان با خودمان مشخص نبوده است؛ نمی‌دانستیم در کجای زندگی قرار داریم و از زندگی چه چیزی می‌خواهیم؟ این موقعیت دقیقاً به دلیل نداشتن هدف رخ می‌دهد.
هدف تعاریف بسیار زیادی دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– هدف موقعیتی است که در آن کارهای خود را به طور مدوّن، سازمان یافته و دقیق برنامه‌ریزی می‌کنیم.
– هدف نوعی راهنما است که در دو راهی‌های زندگی، بهترین مسیر را به ما نشان می‌دهد.
– هدف چرایی است که قبل از انجام هر کاری به آن فکر می‌کنیم.
– هدف همان خواسته‌های مطلوب و مورد علاقه ما است که رسیدن به آن، رضایت خاطر و اعتماد به نفس را به همراه دارد.
انواع هدف
هدف‌های ما در زندگی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. از انواع هدف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اهداف کوتاه مدت
اهداف کوتاه مدت اهدافی هستند که در آینده‌ای نزدیک، به آنها دست پیدا می‌کنیم. به‌عنوان مثال: رنگ کردنِ دیوار خانه، خرید بلیت کنسرت، اخذ گواهینامه، قبولی در امتحانات آخر ماه و مواردی از این قبیل نمونه‌هایی از اهداف کوتاه مدت به شمار می‌روند.
اما اهداف کوتاه مدت خود به دو نوع اهداف بنیادی و موقت تقسیم می‌شوند که در ادامه به تعریف این دو نوع هدف خواهیم پرداخت.
اهداف بنیادی
اهدافی هستند که تحقق آنها در کمتر از یک سال اتفاق می‌افتد؛ مثل قبولی در امتحانات خرداد ماه، خرید ساز مورد علاقه طی 6 ماه آینده و غیره.
اهداف موقتی
اهدافی هستند که زمان تحقق آنها کمتر از یک ماه است؛ سفر رفتن در آخر هفته، تمیز کردن اتاق و رنگ کردن دیوار خانه نمونه‌هایی از اهداف موقتی هستند.
اهداف بلند مدت
اهداف بلند مدت، اهدافی هستند که برای سال‌های بعد برنامه‌ریزی می‌شوند. اما اهداف بلند مدت نیز دارای دو نوع اهداف غایی و مادام العمر می‌باشند که در ادامه به تعریف هر یک می‌پردازیم.
اهداف مادام العمر
اهدافی هستند که دوست دارید در طول عمر خود به آنها برسید. مثل: تأسیس شرکت، گرفتن حکم بازنشستگی، راه‌اندازی مطب دندان پزشکی و…
اهداف غایی
اهدافی هستند که باید آنها را در ابتدا انجام دهیم تا به اهداف بلند مدت برسیم. اهداف غایی پل رسیدن ما به اهداف مادام العمر است. مثلاً برای تأسیس شرکت باید دانش و پول کافی داشته باشیم، برای راه‌اندازی مطب، مدرک دانشگاهی پزشکی گرفته باشیم و برای بازنشستگی، به میزان تعیین شده سابقه فعالیت داشته باشیم.
ما در طول زندگی هدف‌هایی داریم که رسیدن به آنها خواست همه‌ی ما است. اما چرا برخی از ما در رسیدن به اهداف خود ناکام هستیم؟ هدف گذاری در اینجا به کمک ما می‌آید.
هدف گذاری چیست؟
هدف گذاری روشی برای مشخص کردن اهداف به‌صورت واضح و روشن و در ادامه، تلاش برای رسیدن به آنها است. هدف گذاری مهارتی است که در تمام حوزه‌های زندگی می‌توانیم از آن استفاده کنیم؛ حوزه‌های تحصیلی، مالی، شغلی، خانوادگی و غیره نمونه‌هایی از حوزه‌هایی هستند که هدف گذاری در آنها به کمک ما می‌آید.
هدف گذاری باعث می‌شود تا اهداف خود را به اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم کنیم و برای رسیدن به آنها، برنامه‌ریزی دقیق و اصولی داشته باشیم.
اهمیت هدف گذاری
مشخص کردن اهداف باعث می‌شود تا معیارهای مشخصی در زندگی داشته باشیم؛ اهداف خودمان را ارزیابی کرده و در صورت نیاز، قسمتی از آنها را ویرایش و اصلاح کنیم. از دست آوردهای یک هدف گذاری خوب می‌توان به مواردی مثل: افزایش اعتماد به نفس، کاهش استرس و صرفه‌جویی در زمان اشاره کرد.
هدف گذاری باعث می‌شود تا از انجام فعالیت‌های بیهوده خودداری کنیم و زمانمان را صرف فعالیت‌هایی کنیم که برای ما ارزش و جایگاه بالاتری دارند. شاید بارها و بارها برای ما پیش آمده باشد که روزهای خود را یکی پس از دیگری، بدون هدف مشخص و نظم خاصی سپری کرده باشیم. یکی از اهمیت‌های هدف گذاری این است که به ما نشان می‌دهد از زندگی چه می‌خواهیم؟
فریدریش نیچه معتقد است:
«کسی که چرایی برای زندگی‌اش داشته باشد، هر چگونه‌ای را تحمل می‌کند.»
این جمله از نیچه به این معناست: کسی که هدفی برای زندگی داشته باشد با سختی‌ها و موانع کنار خواهد آمد.
هدف گذاری اهمیت‌های بسیار زیادی دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هدف گذاری باعث ایجاد انگیزه می‌شود.
- باعث می‌شود تا بر کارهای خود بیشتر تمرکز کنیم.
- می‌توانیم فعالیت‌های خود را مورد ارزیابی قرار دهیم.
- باعث بهبود تصمیم‌گیری می‌شود.
- هدف گذاری احتمال موفقیت را بیشتر می‌کند.
- در کارهای تیمی، باعث وحدت و هماهنگی می‌شود.
- هدف گذاری افزایش اعتماد به نفس را به همراه دارد.
با تمام این تفاسیر سؤال اصلی اینجاست؛ چرا برخی از ما در رسیدن به اهداف خود با شکست رو به رو می‌شویم؟
جواب این سوال این است، به دلیل اینکه شیوه اشتباهی را در هدف گذاری در پیش می‌گیریم. ما باید اهدافی را در طول زندگی دنبال کنیم که منطقی، واقع‌بینانه و قابل دسترس باشند.
در ادامه قصد داریم به بررسی مهم‌ترین ویژگی‌های اهداف بپردازیم.
ویژگی‌های هدف گذاری
ویژگی‌های اهداف آن‌قدر زیاد است که می‌توانیم ساعت‌ها درباره آن صحبت کنیم؛ در این قسمت به بررسی مهم‌ترین ویژگی‌های هدف گذاری می پرزداریم. این ویژگی‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- هدف گذاری باید واضح باشد.
- منطقی باشد.
- واقع‌بینانه باشد.
- قابل دستیابی باشد.
- باارزش باشد.
- قابل اندازه گیری باشد.
- انعطاف‌پذیر باشد تا بتوانیم در صورت نیاز آن را تغییر دهیم.
- در راستای ارزش‌های ما تدوین شده باشد.
- قابل درک باشد.
- مقید به زمان باشد.
روش‌های هدف گذاری
جان آساراف نویسنده کتاب “همه چیز داشتن” در یکی از سخنرانی‌های خود درباره‌ی تکنیک‌های حیاتی هدف گذاری و رشد شخصی این‌گونه بیان کرده است که:
“اگر در هدف گذاری شما هم مثل دیگران عمل می‌کنید، احتمال شکست شما وجود خواهد داشت.”
اکثر افرادی که هدف دارند، روش اشتباهی را برای رسیدن به اهدافشان انتخاب می‌کنند و به همین دلیل بعد از مدتی از برنامه‌های خود دست می‌کشند.
نقطه عطف زندگی آساراف، آشنایی با آلن برون بود. این شخص بین هدف گذاری و رسیدن به هدف، تفاوت‌های زیادی را قائل شده است. از مهم‌ترین سؤالاتی که آلن برون از آساراف پرسید این بود که:
“آیا تو علاقه‌مندی که به اهداف و آرزوهایت برسی؟ یا متعهدی که به اهداف و آرزوهایت برسی؟”
شاید در نگاه اول از خود بپرسید که فرق این دو سؤال چیست؟
آلن برون معتقد بود:
اگر علاقه‌مند باشی، کاری که برای تو راحت‌تر و مناسب‌تر است را انجام می‌دهی؛ اما اگر متعهد باشی، هر کاری که لازم باشد را انجام می‌دهی تا به هدفت برسی؛ حتی اگر در این راه شک و ترس وجود داشته باشد.
یکی از دلایلی که بیشتر ما در هدف گذاری و دستیابی به اهداف خود با شکست مواجه می‌شویم، این است که اهدافمان را بر اساس شرایط کنونی یا بر اساس سطح راحتی خود انتخاب می‌کنیم.
اما بهتر است این نکته را در نظر داشته باشیم که افراد موفق، اهدافی را انتخاب می‌کنند که تحت هر شرایطی می‌خواهند به آن برسند، فارغ از اینکه دسترسی به آن راحت باشد یا خیر، برای دستیابی به آن تلاش می‌کنند.
در ادامه می‌خواهیم به بررسی 3 روش از نوع هدف گذاری بپردازیم:
هدف گذاری از دیدگاه آنتونی رابینز
آنتونی رابینز یکی از نویسنده‌های مشهور در زمینه تألیف کتاب‌های موفقیت، کسب و کار و غیره است. او هدف گذاری اصولی را فرآیندی می‌داند که تمامی مراحل زیر در آن رعایت شوند:
1-برای دستیابی به اهدافمان محدوده زمانی تعیین کنیم
برای رسیدن به اهدافمان زمان مشخصی را تعیین کنیم. آنها را به اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم کرده و فعالیت‌های خود را مورد ارزیابی قرار دهیم.
اگر در اول راه هستیم، سعی کنیم هدفی را انتخاب کنیم که برای ما پُر چالش نباشد و ظرف حداکثر 6 ماه تحقق یابد.
2-بر خواسته‌ها و اهداف واقعی‌مان تمرکز داشته باشیم
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات ما این است که اغلب بر روی مواردی که نمی‌خواهیم یا از آن می‌ترسیم تمرکز می‌کنیم.
مثلاً به‌جای جمله می‌خواهم وزن خودم را 10 کیلو کم کنم، بهتر است بگوییم: می‌خواهم ورزش کنم تا بدنی سالم و آماده داشته باشم. آنتونی رابینز می‌گوید:
“افرادی را دیدم که هدفشان کسب درآمد بوده است؛ اما نه برای رسیدن به آرامش و لذت، بلکه برای فرار از ترسی که “نکند من با فقر روبه‌رو شوم”.
3-چرا می‌خواهیم به اهدافمان برسیم؟
اگر ما برای اهدافمان دلیل داشته باشیم، به طبع انگیزه‌ی بیشتری نیز خواهیم داشت.؛ هدفِ من از خواندن زبان انگلیسی چیست؟ چرا قصد مهاجرت دارم؟ و غیره از جمله سؤالاتی هستند که می‌توانیم از خودمان بپرسیم.
4-نگران نرسیدن به اهدافمان نباشیم
آنتونی رابینز می‌گوید:
“مسیر رسیدن به هدف از خود هدف مهم‌تر است.”
مسیری که طی می‌کنیم، علی‌رغم سختی‌ها و مشکلات، رشد را در پی خواهد داشت؛ طی‌کردن این مسیر باعث می‌شود تا تجربه‌های زیادی را کسب کنیم، قوی‌تر شویم و مصمم‌تر از قبل به راه خود ادامه دهیم.
5-پس از دستیابی به هدف متوقف نشویم
هنوز کار تمام نشده است! باید توجه داشته باشیم که بعد از دسترسی به یک هدف، دست از تلاش بر نداریم؛ زیرا این کار نوعی در جا زدن محسوب می‌شود. پس از رسیدن به اهدافمان، هدف دیگری را انتخاب کرده و برای رسیدن به آن تلاش کنیم.
هدف گذاری به روش برایان تریسی
برایان تریسی برای رسیدن به هدف، 12 مرحله را در نظر گرفته است که به اختصار به بررسی آنها می‌پردازیم:
1-تصمیم بگیریم که از زندگی‌مان چه می‌خواهیم
برایان تریسی معتقد است، افراد موفق به طور واضح و شفاف می‌دانند که از زندگی چه می‌خواهند. برای این کار می‌توانیم از روش ایده‌آل سازی استفاده کنیم. ایده‌آل سازی یعنی زندگی را در ذهنمان ایده‌آل و بدون نقص در نظر بگیریم و در واقعیت برای رسیدن به آن تلاش کنیم.
چهار زمینه مهم در این روش مربوط به خانواده، درآمد، سلامتی و سرمایه خلاصه می‌شود که باید آنها را به طور کامل بررسی کنیم.
2-اهدافمان را یادداشت کنیم
اهدافمان را به‌صورت روشن، واضح و قابل اندازه‌گیری بر روی یک برگه، یادداشت کنیم که این کار باعث می‌شود در رسیدن به اهدافمان مصمم‌تر عمل می‌کنیم.
3-برای رسیدن به اهدافمان زمان تعیین کنیم
برای اهدافمان بهتر است، زمان مشخصی را تعیین کنیم. حتی می‌توانیم اهداف خود را به اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم کنیم. این کار باعث می‌شود تا میزان تلاش خود را بررسی کرده و بسنجیم آیا در زمان معین به اهدافمان رسیده‌ایم یا خیر؟
4- محدودیت و موانع را شناسایی کنیم
یکی از قوانینی که برای شناسایی محدودیت‌ها به کار می‌رود قانون 80- 20 یا قانون پارتو است؛ این قانون به ما می‌گوید که 80 درصد از موانع مربوط به خود انسان است و تنها 20 درصد به عوامل خارجی مربوط می‌شود.
حال سؤال اصلی اینجاست که اگر بدانیم مشکل اصلی در نرسیدن به اهداف خودمان هستیم چه روشی را در پیش می‌گیریم؟
5-مهارت و دانش‌هایی را که برای رسیدن به هدف نیاز داریم شناسایی کنیم
بدون داشتن مهارت در هیچ کاری نمی‌توان موفق شد. باید مهارت‌های واقعی که برای رسیدن به هدف لازم است را شناسایی کنیم و به اندازه 10 درصد بالاتر از حد استاندارد، در هر مهارت تسلط داشته باشیم.
6- کمک گرفتن از دیگران
به‌طور قطع هیچ یک از ما به تنهایی نمی‌توانیم در تمام مراحل زندگی موفق باشیم؛ ما می‌توانیم از افرادی که در ادامه راه می‌توانند به ما کمک کنند لیستی تهیه کنیم تا در مواقع ضروری از آنها کمک بگیریم.
کمک گرفتن از افراد در زمان معین می‌تواند ما را به سمت جلو سوق دهد.
7-از کارهایی که برای رسیدن به هدف باید انجام دهیم لیست تهیه کنیم
برای رسیدن به هدف، باید لیستی از کارهای ضروری تهیه کنیم. لیست‌بندی کارها کمک می‌کند تا شانس بیشتری برای موفقیت داشته باشیم.
8-اهدافمان را اولویت‌بندی کنیم
همه اهداف ما به یک سطح اهمیت ندارند؛ بعضی از آنها اهمیت بیشتر و برخی دیگر از اهمیت کمتری برای ما برخوردار هستند. در هنگام هدف گذاری ابتدا اهدافی را مشخص کنیم که بیشترین اولویت و اهمیت را برای ما دارند.
9-برنامه‌ریزی کنیم
یک برنامه مدوّن برای فعالیت‌های روزانه، هفتگی و ماهانه داشته باشیم؛ از شب قبل وظایف فردای خود را بررسی و برای آنها برنامه‌ریزی کنیم. نداشتن برنامه می‌تواند باعث شکست یا عقب افتادن ما از کارها شود.
10- مهم‌ترین کارهای خود را انجام دهیم
بعد از لیست‌بندی کارها، ابتدا فعالیت‌هایی که بیشترین اهمیت را دارد انجام دهیم. این امر سبب می‌شود تا از انجام فعالیت‌های بیهوده خودداری کنیم.
11- به نظم و انضباط شخصی پایدار باشیم
یک از راه‌های رسیدن به موفقیت، داشتن نظم و انضباط است. به اهداف خود نظم ببخشیم، آنها را ترتیب‌بندی کنیم و برای تحقق آنها بیشترین تمرکز را داشته باشیم. نظم‌دهی در کارها باعث می‌شود تا از این شاخه به آن شاخه نپریم و تا زمانی که یک کار تمام نشده است، فکر انجام کار بعدی را از سرمان بیرون کنیم.
12- در هدف گذاری از تجسم خلاق استفاده کنیم
در ذهن خود برای رسیدن به اهداف تصویری واضح، روشن و احساسی را در نظر بگیریم. این‌گونه فکر کنیم که به تمام خواسته‌های خود رسیده‌ایم و این تصاویر، همگی به واقعیت تبدیل شده‌اند. تجسم ذهنی بر روی ضمیر ناخودآگاه‌مان تأثیر می‌گذارد و انگیزه مضاعفی را برای رسیدن به تلاش در ما ایجاد می‌کند.
هدف گذاری با استفاده از تکنیک smart
روش هدف گذاری SMART یکی از روش‌های مهم در هدف گذاری برای رشد و توسعه فردی است. این واژه مخفف شده واژگان زیر است که هر کدام از آنها این‌گونه تعریف می‌شوند:
Specific: هدف باید دقیق و مشخص باشد.
Measurable: هدف باید قابل اندازه‌گیری باشد تا بتوانیم میزان سنجش موفقیت را ارزیابی کنیم.
Attainable: هدف باید قابل دستیابی باشد.
Realistic: منطبق با واقعیت باشد.
Relevant: به وضعیت فعلی ما مرتبط باشد.
Timely/Time Bound: زمان‌بندی شده باشد و در محدوده اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت قرار بگیرد.
روش هدف گذاری smart مورد تأیید بسیاری از مدیران و صاحبان کسب و کار قرار گرفته و بسیاری از شرکت‌ها از این روش برای رسیدن به هدف استفاده می‌کنند.
کلام پایانی
بیشتر ما در تمام طول زندگی خواسته‌ها و اهدافی داریم که رسیدن به آنها باعث ایجاد رضایت خاطر در وجود ما می‌شود. در این مقاله از سایت برآیند در خصوص یکی از مهم‌ترین مهارت‌های لازم برای دستیابی به رشد و توسعه فردی صحبت کردیم؛ در ابتدا به بررسی مفهومی و لغوی هدف گذاری پرداختیم؛ در ادامه نیز ویژگی‌های یک هدف خوب و اهمیت آن را بررسی کردیم.
در انتها نیز بهترین راهکارهای هدف گذاری و روش‌های معمول برای این کار را به شما دوستان عزیز معرفی کردیم. در آخر نیز می‌توان این‌طور گفت که هدف گذاری نقش یک راهنما را در زندگی ما دارد. هدف گذاری اصولی باعث افزایش اعتماد به نفس، کاهش استرس و پیشرفت در تمام مراحل زندگی می‌شود.
فرآیند تولید و تایید علمی محتوا
این مطلب توسط تیم تحریریه برآیند تولید شده و به تایید ناظر علمی رسیده است؛ چنانچه ابهام یا نظری در خصوص این مقاله دارید، در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
