تست طرحواره‌های ناسازگار یانگ (YEMSQ)

تست طرحواره‌های ناسازگار یانگ چیست؟

تست طرحواره‌های ناسازگار یانگ یک ارزیابی روان‌شناختی است که ۱۸ طرحواره ناسازگار اولیه (الگو‌های فکری ناکار‌آمد) و ۵ حوزه‌ای که طرحواره‌ها به آن‌ها مرتبط هستند را شناسایی و ارزیابی می‌کند. تست طرحواره‌های ناسازگار یانگ آزمونی است با ۲۳۲ آیتم و در قسمت پاسخ هر آیتم شش گزینه زیر وجود دارد که فرد باید با توجه به نظر واقعی خود یکی از آنها را انتخاب کند.

• 1. کاملاً مخالفم
• 2. تقریباً مخالفم
• 3. نه موافقم نه مخالفم
• 4. کمی موافقم
• 5. تقریباً موافقم
• 6. کاملاً موافقم

انجام این تست خودارزیابی برای رده سنی نوجوانان و بزرگسالان مناسب است و حدوداً به ۲۵ دقیقه زمان برای پاسخگویی احتیاج دارد. همچنین اعتبار این آزمون در جمعیت‌ها و زبان‌های مختلف تأیید شده است.

تست طرحواره‌های ناسازگار یانگ از کجا آمده است؟

آلفرد آدلر برای اولین بار در سال ۱۹۲۹ از کلمه طرحواره استفاده کرد. کلمه طرحواره (Schemas) به طور کلی به‌ معنی ساختار، چارچوب و/یا طرح کلی است.

مطابق با مقاله‌ای، مفهوم طرحواره‌ در حوزه درمان شناختی عبارت است از:

طرحواره در واقع یک ساختار شناختی است که انسان‌ها از آن برای پردازش و درک اطلاعات از محیط اطرافِ خود استفاده می‌کنند. به عبارت ساده‌تر، طرحواره یک چارچوب ذهنی است که به سازماندهی و تفسیر اطلاعات کمک می‌کند.

به گفته جفری ای. یانگ طرحواره‌های ناسازگار اولیه (Early Maladaptive Schemas) احساسات یا الگوهایی هستند که در دوران کودکی افراد شکل می‌گیرند و بعداً در زندگی آنها تکرار می‌شوند.

بر اساس مقالۀ گفته شده، در نهایت یانگ بعد از بررسی دقیق‌تر طرحواره‌های ناسازگار ۱۸ طرحواره‌ را شناسایی کرد و پرسشنامه طرحواره‌های ناسازگار اولیه یانگ (YEMSQ) را برای ارزیابی طرحواره‌های ناسازگار در افراد ایجاد کرد. ‌همچنین به گفته یانگ، طرحواره‌های ناسازگار به دلیل نیاز‌های ارضا نشدۀ دوران کودکی در افراد شکل می‌گیرند.

مفهوم، تأثیر و علت طرحواره‌های ناسازگار اولیه

مطابق با مقاله‌ای، طرحواره‌های ناسازگار اولیه باورهای پایدار و بادوامی هستند که روی نحوه درک، تفسیر رویدادها، طرز تفکر، احساس، رفتار و ارتباط مؤثر افراد تأثیر می‌گذارند. طرحواره‌های ناسازگار اولیه عمدتاً در دوران کودکی ایجاد می‌شوند و در طول زندگی فرد در صورت داشتن تجربیات آسیب‌زا یا منفی توسعه می‌یابند. همچنین مطابق با تحقیق دیگری طرحواره‌های ناسازگار اولیه ممکن است ناخودآگاه در زندگی افراد تأثیر بگذارند.

مطابق با تحقیق گفته شده تأثیرات طرحواره‌های ناسازگار اولیه بر افراد عبارت‌ است از:

• در شکل‌گیری هویت تداخل ایجاد می‌کند؛ یعنی ایجاد اختلال در باور‌ها، ارزش‌ها و ویژگی‌های شخصیتی فرد.
• مانع رشد روابط بین‌ فردی سالم می‌شود.
• باعث ضعیف شدن مهارت‌ها و قابلیت‌های تنظیم هیجان می‌شود.
• عملکرد را در موارد تحصیلی و حرفه‌ای تضعیف می‌کند.

طرحواره‌ها اساساً از خاطرات و تجربیات منحصربه‌فرد ما ساخته می‌شوند؛ بر همین اساس طرحواره‌های ناسازگار اولیه (EMS) ممکن است نتیجه تجربه‌های نامطلوب در دوران کودکی باشند. طبق تحقیقی، تجربه کردن موارد زیر در دوران کودکی ممکن است در ایجاد طرحواره‌های ناسازگار نقش داشته باشد.

• تجربه بدرفتاری فیزیکی، عاطفی یا جنسی
• عدم توجه یا توجه بیش از حد از سوی والدین
• محافظت و مراقبت کردن بیش از حد یا کمتر از حد والدین
• نداشتن استقلال

طرحواره‌های ناسازگار اولیه (EMS) زمانی ایجاد می‌شوند که «نیاز‌های هیجانی اساسی» برآورده نشوند. بر اساس مقالۀ گفته شده پنج نیاز هیجانی اساسی که در همۀ افراد وجود دارد عبارت‌ است از:

• نیاز به دلبستگی سالم و قابل‌اعتماد به والدین و تجربه احساس امنیت و راحتی (the need for secure attachments)
• نیاز به تصمیم‌ گیری مستقل، کنترل زندگی خود و توانایی دستیابی به اهداف (autonomy and competence)
• نیاز به محدودیت‌های واقع‌بینانه (realistic limits)
• نیاز به آزادی بیان و خودانگیختگی (freedom of expression and spontaneity)
• نیاز به انجام فعالیت‌های لذت‌بخش و آرامش‌بخش (leisure)

در نهایت همان‌طور که متوجه شدیم ارزیابی طرحواره‌های ناسازگار اولیه (EMS) با استفاده از پرسش‌نامه یا تست طرحواره یانگ (YSQ) انجام می‌شود. در ادامه پنج حوزه طرحواره‌‌‌های ناسازگار و ۱۸ طرحواره ناسازگار اولیه را معرفی خواهیم کرد.

هجده طرحواره ناسازگار اولیه در تست طرحواره یانگ

همان‌طور که گفتیم ۱۸ طرحواره ناسازگار ممکن است به دلیل برآورده نشدن پنج نیاز هیجانی در افراد ایجاد ‌شوند. بر همین اساس در تست طرحواره یانگ علاوه بر ۱۸ طرحواره ناسازگار اولیه، پنج حوزه طرحواره که به پنج نیاز هیجانی اساسی ارضا نشده مرتبط است، ارزیابی می‌شود.

در ادامه بر اساس مقاله‌ علمی گفته شده، در زیر هجده طرحواره ناسازگار اولیه و پنج حوزه طرحواره را معرفی کرده و توضیح می‌دهیم.

حوزه انفصال و طرد (Disconnection/Rejection)

حوزه انفصال و طرد شامل پنج طرحواره‌ ناسازگار اولیه می‌شود که عبارت‌اند از:

1. طرحواره رهاشدگی (Abandonment)

فرد دارایِ طرحواره رهاشدگی، با انتظار یا باور به اینکه اطرافیان نزدیک‌اش (مانند اعضای خانواده و دوستان) در نهایت او را رها می‌کنند درگیر است. به‌بیان دیگر، فرد احساس می‌کند كه نزديكان‌اش از او حمايت عاطفي نمي‌كنند و نمي‌توانند از او محافظت کنند.

2. طرحواره بی‌اعتمادی/ بدرفتاری (Mistrust/Abuse)

فرد دارای طرحواره بی‌اعتمادی/ بدرفتاری، پیش‌بینی می‌کند یا انتظار دارد که دیگران عمداً به او آسیب برسانند. همچنین به این موضوع اعتقاد دارد که ديگران به او دروغ مي‌گويند و آسيب مي‌رسانند به این دلیل که می‌خواهند مانع پیشرفت‌اش شوند و موقعیتی که او در آن قرار دارد را بگیرند.

3. طرحواره محرومیت هیجانی(Emotional Deprivation)

فرد دارای طرحواره محرومیت هیجانی، بر این باور است که دیگران از نیازهای عاطفی (مانند عشق و محبت) او مراقبت و حمایت نمی‌کنند.

4. طرحواره نقص/ شرم (Defectiveness/Shame)

فرد دارای طرحواره نقص/ شرم، با این باور منفی که ذاتاً دوست‌داشتنی نیست درگیر است. درواقع او فکر می‌کند عیب‌هایی دارد و این عیب‌ها باعث می‌شوند او دوست نداشتنی باشد.

5. طرحواره انزوای اجتماعی (Social Isolation)

فرد دارای طرحواره انزوای اجتماعی احساس می‌کند که با هنجارها و انتظارات اجتماعی تناسب ندارد و همچنین احساس می‌کند به جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند تعلق ندارد و با دیگران متفاوت است.

حوزه عملکرد مختل (Impaired Autonomy)

حوزه عملکرد مختل، شامل چهار طرحواره‌ ناسازگار اولیه می‌شود که عبارت‌اند از:

1. طرحواره وابستگی (Dependence)

فرد دارای طرحواره وابستگی، فردی ناامید است که به دیگران وابستگی شدیدی دارد و قادر به تصمیم‌گیری‌ برای انتخاب‌های روزمره خود نیست.

2. طرحواره آسیب‌پذیری در برابر صدمه (Vulnerability to harm)

فرد دارای طرحواره آسیب‌پذیری در برابر صدمه این باور را دارد که جهان به طور کلی خطرناک است و هر لحظه ممکن است فاجعه‌ای رخ بدهد.

3. طرحواره گرفتار (Enmeshment)

فرد دارای طرحواره گرفتار در روابط با اشخاص دیگر (معمولاً والدین) بیش از حد احساسی و عاطفی عمل می‌کند تا جایی که احساس می‌کند بدون آن شخص نمی‌تواند به زندگی ادامه دهد.

4. طرحواره شکست (Failure)

فرد دارای طرحواره شکست در مورد خود این باور را دارد که در مقایسه با دیگران ناکافی و بی‌ارزش است. همچنین اعتقاد دارد که شخصي بازنده است که در هر زمينه‌اي شكست خواهد خورد.

حوزه محدودیت‌های مختل (Impaired Limits)

حوزه محدودیت‌های مختل شامل دو طرحواره‌ ناسازگار اولیه می‌شود که عبارت‌اند از:

1. طرحواره استحقاق (Entitlement)

فرد دارای طرحواره استحقاق خود را بهتر از دیگران می‌داند و بنابراین تصور می‌کند سزاوار رفتار یا مزایای ویژه‌ای است.

2. طرحواره خویشتن داری ناکافی (Insufficient Self-Control)

فرد دارای خویشتن داری ناکافی ممکن است با موارد زیر درگیر باشد:

• نمی‌تواند در برابر وسوسه‌ها یا حواس‌پرتی‌هایی که مانع پیشرفت او در دستیابی به نتایج دلخواهش می‌شود، مقاومت کند.
• تحمل ناامیدی در او کم است، در واقع در مواجهه با موانع یا شکست‌ها به‌آسانی برانگیخته می‌شود یا تحت‌فشار قرار می‌گیرد.
• بدون در نظر گرفتن پیامدهای یک عمل برای رسیدن به خواسته‌های فوری خود اقدام می‌کند.

حوزه دیگر جهت‌مندی (Other-Directedness)

حوزه دیگر جهت‌مندی شامل سه طرحواره‌های ناسازگار اولیه می‌شود که عبارت‌اند از:

طرحواره اطاعت (Subjugation)

فرد دارای طرحواره اطاعت خواسته‌های شخصی خود را از ترس طرد و تنبیه شدن توسط دیگران کنار می‌گذارد.

طرحواره ایثار (Self-Sacrifice)

فرد دارای طرحواره ایثار از خودش انتظارات افراطی برای انجام مسئولیت‌های خود در قبال دیگران دارد تا جایی که رضایت یا رفاه شخصی خود را قربانی می‌کند.

طرحواره تأییدجویی (Approval Seeking)

فرد دارای طرحواره تاییدجویی به‌جای توجه بر احساسات خودش تمرکز خود را بر جلب توجه، شناخت و تأیید دیگران می‌گذارد.

حوزه گوش‌به‌زنگی و بازداری (Overvigilance and Inhibition)

حوزه گوش‌به‌زنگی و بازداری شامل چهار طرحواره‌ ناسازگار اولیه می‌شود که عبارت‌اند از:

1. طرحواره منفی‌گرایی (Negativity)

فرد دارای طرحواره منفی‌گرایی بر جنبه‌های منفی زندگی تمرکز دارد و جنبه‌های مثبت زندگی‌ خود را نادیده می‌گیرد.

2. طرحواره بازداری هیجانی (Emotional Inhibition)

فرد دارای طرحواره بازداری هیجانی بر این باور است که ابراز احساسات ممکن است منجر به پیامدهای منفی مانند آسیب دیدن یا تجربه احساس خجالت شود.

3. طرحواره معیار‌های سرسختانه (Unrelenting Standards)

فرد دارای طرحواره معیار‌های سرسختانه باور دارد که اگر یک شخصی نتواند استانداردهای بسیار بالایی از عملکرد یا رفتار را رعایت کند، ممکن است با انتقاد شدید روبرو شود.

4. طرحواره تنبیه (Punitiveness)

فرد دارای طرحواره تنبیه اعتقاد دارد که اگر شخصی، از جمله خودش، مرتکب اشتباه شود باید به‌شدت مجازات شود.

طرحواره‌های ناسازگار و اختلالات روانی

در مقاله‌ای با عنوان تست طرحواره یانگ برای توضیحِ مشکلات خوردن در افراد مبتلا به اختلالات شخصیت آمده است که مطالعات متعددی وجود که رابطه بین طرحواره‌های ناسازگار اولیه و اختلالات روانی را تأیید کرده‌اند.

مطابق با مقاله دیگری که در سال ۲۰۲۳ منتشر شد بین شدت روان‌پریشی و طرحواره‌های ناسازگار زیر ارتباط وجود دارد.

• طرحواره محرومیت هیجانی
• طرحواره بی‌اعتمادی/ بدرفتاری
• طرحواره خویشتن‌داری ناکافی
• طرحواره تأییدجویی

کاربردهای تست طرحواره یانگ

همان طور که گفتیم تست طرحواره یانگ ۱۸ طرحواره ناسازگار اولیه را ارزیابی می‌کند پس در واقع کاربرد آن عبارت است از:

• شناسایی طرحواره‌های ناسازگار اولیه در افراد
• ارزیابی شدت طرحواره‌های ناسازگار اولیه در افراد

با توجه به این دو کاربرد گفته شده، از تست طرحواره‌های ناسازگار اولیه یانگ در موارد زیر استفاده می‌شود.

• درمان و مشاوره
  از تست طرحواره‌های ناسازگار اولیه یانگ، در طرحواره درمانی که نوعی درمان شناختی رفتاری است با هدف شناسایی و اصلاح طرحواره‌های منفی که باعث ناراحتی روانی می‌شوند، استفاده می‌شود.
  تست طرحواره یانگ به درمانگران و بیماران کمک می‌کند تا ارزیابی کنند که کدام طرحواره‌ها وجود دارند و چقدر بر احساسات، افکار و رفتار آنها تأثیر می‌گذارند. همچنین از این تست می‌توان در نظارت بر پیشرفت درمان نیز کمک گرفت.
  طبق تحقیق گفته شده نتایج تست طرحواره یانگ در طرحواره درمانی (Schema Therapy) کاربرد دارد. به طور کلی طرحواره درمانی (ST) یک مدل درمانی است که برای درمان اختلالات روانی مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مدل درمانی نیازهای برآورده نشده دوران کودکی، به‌ویژه دلبستگی به دیگران، داشتن استقلال و آزادی بیان نیازها و عواطف مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• افزایش خودآگاهی
  از تست طرحواره‌های ناسازگار یانگ می‌توانیم به‌عنوان ابزاری برای خودآگاهی استفاده کنیم. زیرا این آزمون به ما کمک می‌کند طرحواره‌های ناسازگاری را که داریم و نحوه تأثیر آن‌ها بر زندگی‌مان را شناسایی کنیم.
  همچنین نتایج این تست می‌تواند افکار، احساسات و رفتارهایی را که به طرحواره‌ها مرتبط هستند برای ما آشکار کند. البته باید دقت داشت تست طرحواره‌های یانگ به‌تنهایی برای دستیابی به خودآگاهی کافی نیست.

آیا تست طرحواره‌های اولیه ناسازگار یانگ معتبر است؟

بله، تست طرحواره‌های ناسازگار یانگ دارای اعتبار است، به این معنی که آنچه را که ادعا می‌کند اندازه‌گیری می‌کند. مطابق با مقاله‌ گفته شده پایایی (قابلیت اطمینان) و روایی (اعتبار) آن تأیید شده است. به طور کلی آزمون طرحواره یانگ یک آزمون قابل‌اعتماد و معتبر برای طرحواره‌های ناسازگار اولیه است که می‌توان از آن برای شناسایی و پرداختن به الگوهای ناسازگار تفکر و رفتار بهره برد.

مزایای تست طرحواره‌های ناسازگار اولیه یانگ (YEMSQ)

• تست طرحواره‌های یانگ پرکاربردترین ابزار برای ارزیابی طرحواره‌های ناسازگار، هم در محیط‌های درمانی و هم در تحقیقات است.
• نسبت به باقی تست‌های سنجش طرحواره‌ها،‌ جنبه‌های بیشتری از هر طرحواره ناسازگار را بررسی می‌کند.
• چارچوب جامع و منسجمی را برای درک و درمان طرحواره‌ها ارائه می‌دهد.

تفسیر تست طرحواره‌های اولیه ناسازگار یانگ

گزارشی که پس از انجام آزمون طرحواره‌های یانگ به شرکت‌کنندگان داده می‌شود، شامل موارد زیر است:

• میانگین امتیازات برای هر یک از 18 طرحواره، همراه با نمودار و میانگین امتیازات برای هر ۵ حوزه طرحواره.
• گزارش امتیازات یا نمرات طرحواره‌ها که به ما کمک می‌کند در یک نگاه متوجه شویم احتمال داشتن کدام طرحواره‌ها برای ما کم، متوسط، زیاد یا بسیار بالا است؛ در واقع هر چه نمره ما در یک طرحواره بالاتر باشد، احتمال اینکه آن طرحواره بر زندگی ما تأثیر منفی بگذارد بیشتر است.
• توضیح اینکه هر طرحواره به چه معنا است، چه علتی دارد و چگونه ممکن است بر احساسات، افکار و رفتارهای ما تأثیر بگذارد.
• ارائه پیشنهاداتی برای مراحل بعد از شناسایی طرحواره‌هایی که بر رفتار و افکار ما تأثیر منفی دارند.

تست طرحواره‌های ناسازگار اولیه یانگ با تفسیر کامل را از کجا تهیه کنیم؟

اگر مایلید که در آزمون طرحواره‌های ناسازگار اولیه یانگ شرکت کنید و طرحواره‌های ناسازگاری که یادگاری از دوران کودکی در ‌ذهن‌تان هستند و می‌توانند تأثیرات منفی بر روند مطلوب زندگی بگذارند را بشناسید؛ می‌توانید از سایت برآیند در این آزمون شرکت کنید.

لازم به ذکر است که تمام تست‌ها و آزمون‌های موجود در سایت از جمله آزمون طرحواره‌های ناسازگار اولیه یانگ نسخه اصلی و معتبر بوده و برآیند برخلاف بسیاری از وب‌سایت‌ها از نسخه آزمایشی استفاده نمی‌کند.

منبع اولمنبع دوممنبع سوممنبع چهارم