تست هوش ریون کودکان (CPM)

تست هوش ریون یا ماتریس‌های ریون چیست؟

ماتریس‌های پیش‌رونده‌ ریون (Raven’s Progressive Matrices یا RPM) یا به بیانی ساده‌تر ماتریس‌های ریون نام اصلی آزمونی است که ما آن را به اسم تست هوش ریون می‌شناسیم. این تست هوش در ابتدا توسط جان سی ریون
در سال ۱۹۳۶ توسعه یافت و در سال ۱۹۳۸ منتشر شد.

تست هوش ریون یک آزمون برای ارزیابی مهارت‌های شناختی است؛ یعنی این آزمون به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چقدر خوب می‌توانیم فکر کنیم، یاد بگیریم و انواع مختلف مشکلات را حل کنیم. همچنین از این آزمون برای ارزیابی قدرت استدلال و توانایی حل مسئله در افراد استفاده می‌شود.

تست هوش ریون شامل ۶۰ سؤال بوده و ۴۰ دقیقه زمان برای پاسخ‌ به آنها در نظر گرفته می‌شود. در این آزمون، الگوهای مختلفی به شرکت‌کنندگان نشان داده می‌شود که در ماتریس‌های مربعی با اندازه‌های مختلف (66 x ، 44 x ، 33 x یا 22 x) مرتب شده‌‌اند. این ماتریس‌ها یک قطعه گم‌شده دارند و وظیفه آزمون‌دهنده انتخاب قطعۀ صحیح از میان مجموعه‌ای از گزینه‌ها (معمولاً شش تا هشت گزینه) برای تکمیل الگو است.

انواع تست هوش ریون

تست هوش ریون یا RPM به سه شکل مختلف تقسیم‌ می‌شود و هر فرم دارای ویژگی‌ها و سطح دشواری خاص خود است.

• ماتریس‌های پیش‌رونده رنگی یا تست هوش ریون کودکان (Raven’s Colored Progressive Matrices (CPM))
• ماتریس‌های پیش‌رونده استاندارد یا تست هوش ریون بزرگسالان (Raven’s Standard Progressive Matrices (SPM))
• ماتریس‌های پیش‌رونده پیشرفته یا تست هوش پیشرفته ریون (Raven’s Advanced Progressive Matrices (APM))

ماتریس‌های پیش‌رونده رنگی یا تست هوش ریون کودکان

ماتریس‌های پیش‌رونده رنگی (Raven’s Colored Progressive Matrices (CPM)) همان تست هوشی است که ما آن را به اسم تست هوش ریون کودکان می‌شناسیم. CP برای کودکان ۵ تا ۱۱ ساله، افراد مسن و کسانی که مشکلات یادگیری متوسط تا شدید دارند طراحی شده است. این آزمون ساده‌تر از آن دو نوع دیگر است و بر ارزیابی مهارت‌های مشاهده‌ای فرد و توانایی تکمیل الگوها تمرکز دارد.

تفاوت تست هوش ریون کودکان (CPM) با دو نوع دیگر تست ریون در چیست؟

اصول ماتریس‌های پیش‌رونده رنگی یا تست هوش ریون کودکان شبیه به دو نوع تست دیگر ریون است، اما این تست تفاوت‌هایی با نوع استاندارد و پیشرفته آن دارد. تفاوت اصلی بین CPM و دو نسخه دیگر (ماتریس‌های پیشروی استاندارد – SPM و ماتریس‌های پیشروی پیشرفته – APM) در استفاده از رنگ و پیچیدگی الگوهای بصری نهفته است.

در واقع تست هوش ریون کودکان به صورت رنگی ارائه می‌شود تا از لحاظ بصری جذاب‌تر و جالب‌تر باشد؛ همچنین الگوهایی که در این نوع تست استفاده می‌شود نسبت به دو نوع دیگر پیچیدگی کمتری دارند.

در تست هوش ریون کودکان الگوها به‌صورت رنگی ارائه می‌شوند. این ویژگی می‌تواند الگوها را از نظر بصری جذاب‌تر کرده و آنها را برای کودکان کوچک‌تر یا افرادی که با مشکلِ کمبودِ دیدِ رنگی مواجه هستند مناسب‌تر کند.

الگوهای موجود در CPM به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که برای کودکان ۵ تا ۱۱ سال مناسب باشد. در نتیجه، الگوها در مقایسه با الگوهای موجود در نسخه‌های دیگر، ساده‌تر و کمتر انتزاعی هستند.

همچنین هدف این تست ارزیابی مهارت‌های شناختی اساسی و توانایی‌های استدلال در کودکان کوچک‌تر است در نتیجه تست هوش ریون کودکان از نظر مخاطب هدف نیز با دو نوع دیگر متفاوت است.

هدف تست هوش ریون کودکان چیست؟

هدف اصلی آزمون هوش ریون برای کودکان و همچنین برای افراد در هر سنی، ارائه معیاری از توانایی‌های شناختی است که تحت‌تأثیر پیشینۀ تحصیلی یا تفاوت‌های فرهنگی قرار نگرفته است. تست هوش ریون، مهارت‌هایی مانند توانایی‌های استدلالی را که به طور کلی با موفقیت در مدرسه مرتبط هستند، ارزیابی می‌کند.

تست هوش ریون بیشتر به‌عنوان یک معیار کلی برای سنجش IQ و هوش مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما گاهی از این تست‌ها در آزمون‌های پذیرش در مدارس استعدادهای درخشان و تیزهوشان نیز استفاده می‌شود.

اهمیت تست هوش ریون کودکان

ممکن است این سؤال پیش بیاید که چرا باید تست هوش ریون را برای فرزندمان تهیه کنیم؟ اصلاً آزمودن هوش فرزندمان به وسیلۀ این تست چه اهمیتی دارد؟ در ادامه به چند مورد از دلایل اهمیت تست هوش ریون کودکان خواهیم پرداخت.

1. ارزیابی توانایی‌های شناختی: تست‌های IQ مانند ماتریس‌های پیش‌رونده Raven برای اندازه‌گیری توانایی‌های شناختی مختلف از جمله مهارت‌های حل مسئله، استدلال انتزاعی، تشخیص الگو و تفکر منطقی طراحی شده‌اند. با شرکت کردن فرزندمان در این آزمون، می‌توانیم درک بهتری از نقاط قوت او و زمینه‌هایی که ممکن است در آنها به حمایت بیشتری نیاز داشته باشد به دست آوریم.
2. شناسایی استعدادها: ممکن است فرزندمان یک نابغه با توانایی‌های شناختی استثنایی باشد. کودکان تیزهوش اغلب مهارت‌های تفکرِ پیشرفته‌ای را نشان می‌دهند و شرکت در تست هوش می‌تواند شواهدی از پتانسیل فکری آنها ارائه دهد.
3. برنامه‌ریزی آموزشی: نتایج آزمون می‌تواند بینشی در مورد سبک یادگیری و نقاط قوت شناختی فرزند‌مان به ما ارائه دهد که این بینش می‌تواند راهنمایی برای برنامه‌ ریزی آموزشی بهترِ فرزندمان باشد.
4. مداخله زودهنگام: اگر نتایج آزمون حاکی از وجود نقاط ضعف خاص یا تأخیر در رشد باشد، می‌توان از استراتژی‌های مداخله زودهنگام برای رسیدگی به این مسائل استفاده کرد. شناسایی زودهنگام و مداخله می‌تواند نقش مهمی در رشد کلی کودک داشته باشد.
5. ایجاد عزت‌ نفس: تجربه مثبت آزمون می‌تواند به عزت‌نفس و اعتماد به‌ نفس کودک کمک کند.

تست هوش ریون کودکان چقدر معتبر و قابل‌اعتماد است؟

دو جنبه مهمِ یک تست هوش این است که آیا معتبر و قابل‌اعتماد است یا خیر؟ قابل‌اعتماد بودن به‌معنای این است که آیا آزمون دارای خطاهای اندازه‌گیری است؟ یعنی «اگر تست را دوباره انجام دهیم، آیا همان نتیجه قبلی را خواهید داشت یا خیر؟» و اعتبار به ما می‌گوید که آیا واقعاً با این آزمون هوش را اندازه می‌گیریم یا خیر. آیا نتیجۀ آزمون با عملکرد تحصیلی خوب ارتباط دارد؟ نتیجۀ بهتر آزمون یعنی احتمال موفقیت شغلی بیشتر؟

برای تعیین اینکه آیا یک آزمون معتبر است (یعنی آن چیزی را که قرار است اندازه‌گیری کند اندازه‌گیری می‌کند؟)، یک رویکرد رایج این است که نتایج آن را با نتایج یک آزمون معتبرتر مقایسه کنیم. وقتی نتایج تست ریون را با آزمون قوی‌تر و معتبرتر وکسلر (یک آزمون هوش که برای اولین بار در سال ۱۹۵۵ منتشر شد) مقایسه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که شباهت قابل‌توجهی بین نتایج آن‌ها وجود دارد.

این شباهت که ما آن را «همبستگی» می‌نامیم، در محدوده ۵۵ تا ۷۰ درصد قرار می‌گیرد. اما باید به این نکته اشاره کنیم که با همه‌ این اوصاف تست ریون یک تست همه‌کاره نیست و با وجود همبستگی‌های مثبت، تست‌های ریون برای همه اهداف مناسب نیستند.

تفسیر تست هوش ریون چگونه است؟

تست هوش ماتریس‌های پیش‌رونده ریون با به دست آوردن تعداد پاسخ‌های صحیح ارزیابی می‌شود و با هر پاسخ صحیح فرد یک امتیاز کسب می‌کند. سپس نمره خام برای مقایسه با یک جمعیت گسترده‌تر به یک امتیاز استاندارد و رتبه صد تبدیل می‌شود. عملکرد فردی که در آزمون شرکت می‌کند در سطوح مختلف دشواری، برای شناسایی نقاط قوت و ضعف و الگوهای استدلال انتزاعی تجزیه‌وتحلیل می‌شود.

تفسیر نمرات شامل در نظر گرفتن عواملی مانند نمره استاندارد، رتبه صدک و الگوهای عملکرد است. رتبه صدک و نمره استاندارد بالاتر نشان‌دهنده توانایی‌های استدلال انتزاعی قوی‌تر است. مقایسه نمرات افراد با نمرات مورد انتظار برای گروه سنی آنها به تعیین اینکه آیا آنها عملکردی پایین‌تر یا بالاتر از همسالان خود دارند کمک می‌کند.

نقاط قوت و ضعف تست IQ ریون

نقاط قوت

اجرای آزمون ساده است و زمان زیادی نمی‌برد. این امر امکان آزمایش گروه‌های بزرگی از افراد را بدون نیاز به زمان و منابع زیاد فراهم می‌کند.

آزمون شامل استفاده از زبان نمی‌شود و دستورالعمل‌های بسیار کمی دارد. یعنی پیشینه و سطوح تحصیلی متفاوتِ افراد تأثیری روی نتیجه‌ تست ندارد و به نحوی می‌شود گفت منصفانه است.

نقاط ضعف

در حالی که هدف آزمون ریون عادلانه بودن با وجود فرهنگ‌های مختلف است، اما هنوز تفاوت‌های قابل‌توجهی در نتایج بین کشورهای مختلف وجود دارد. نقش داشتن عوامل اجتماعی – اقتصادی در نتایج آزمون.

تفاوت‌های شناختی بین کشورها ممکن است با عوامل اجتماعی – اقتصادی مانند تغذیه و سلامت مرتبط باشد. همچنین بین جمعیت روستایی و شهری، به‌ویژه در کشورهایی که تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند، مانند آفریقا، تفاوت‌هایی وجود دارد.

چگونه فرزندمان را برای تست ریون آماده کنیم؟

آماده‌سازی کودک برای آزمون ریون مستلزم تمرکز بر رشدِ شناختی عمومی او به‌جای تلاش برای مطالعۀ خود آزمون است، زیرا این آزمون بر دانش خاصی تکیه نمی‌کند.

در ادامه به چند نکته اشاره می‌کنیم که به فرزندمان کمک می‌کند تا بهترین عملکرد خود را در تست ریون انجام دهد:

• فرزندمان را تشویق کنیم تا در فعالیت‌هایی شرکت کند که تفکر انتقادی را تقویت می‌کند، مانند پازل، بازی‌های منطقی و بازی‌های فکری. این نوع فعالیت‌ها به بهبود توانایی‌های استدلال انتزاعی کمک می‌کند که برای آزمون ریون بسیار مهم است.
• آزمون ریون به‌شدت بر استدلال بصری – فضایی تکیه دارد. برای تقویت این مهارت‌ها، فعالیت‌هایی مانند حل کردن پازل، طراحی و کار با لِگو را با کودک تمرین کنیم. فرزند‌مان را در فعالیت‌هایی که شامل تشخیص الگو می‌شود، مشارکت دهیم. مانند مشاهده الگوها در اشیا روزمره، چیدمان اشیا بر اساس معیارهای خاص یا انجام بازی‌های مبتنی بر الگو.
• از طریق آزمون‌های تمرینی موجود در کتاب‌ها یا فضای آنلاین، فرزند خود را با قالب آزمون آشنا کنیم.
• به فرزند‌مان بگوییم که آزمون ریون فرصتی است برای نشان دادن توانایی‌هایش. تأکید کنیم که او همیشه برای ما ارزشمند است و عملکردش در آزمون ارزش او را مشخص نمی‌کند. با این رویکرد نگرش مثبت را حفظ می‌کنیم.
• از کنجکاوی و تمایل طبیعی فرزندمان برای کاوش حمایت کنیم. قرار دادن کودکان در معرض تجربیات و موضوعات مختلف به توسعه یک مجموعه مهارت‌های شناختی کامل کمک می‌کند.
• تشویق کودکان خوب است، اما باید از اعمالِ فشار بیش از حد به آنها خودداری کنیم.

این موضوع را به یاد داشته باشیم که تست ریون تنها یک معیار برای سنجش توانایی‌های شناختی است و هیچ آزمونی نمی‌تواند به طور کامل پتانسیل‌های کودک را نشان دهد.

تست هوش ریون کودکان را از کجا تهیه کنیم؟

همان‌طور که در ابتدا گفتیم ما در برآیند امکان شرکت در این آزمون را برای فرزند‌تان فراهم کرده‌ایم. تست هوش ریون کودکان، نسخه‌ی آزمایشی نیست و با تهیه این آزمون شما به نسخه‌ صحیح و اصلی آن دسترسی پیدا خواهید کرد.
منبع اولمنبع دوممنبع سوم