اختلال اوتیسم چیست؟ علت، انواع، علائم و درمان آن

«یک ناتوانی رشدی که بر نحوه ارتباط و تعامل افراد با جهان تاثیر می‌گذارد» جمله‌ای که خواندید یک تعریف مختصر از دنیای متفاوتی است که افراد مبتلا به اختلال اوتیسم یا ASD (Autism Spectrum Disorder) تجربه می‌کنند؛ اختلالی که برخلاف آمار بالایی که در جهان دارد هنوز کسی به قطعیت نمی‌تواند بگوید چیست و اصلا چرا ایجاد می‌شود.

اوتیسم اختلالی است که از زمانی که کودک به دنیا می‌آید، تا بزرگسالی و حتی آخر عمر با او است و بروز علائم آن شاید از لحاظ شدت فرق کند اما از بین نمی‌رود.

از آنجایی که این روزها تعداد افراد مبتلایان به این اختلال در حال رشد است، دیگر شناخت اوتیسم یک انتخاب نیست و باید همه افراد جامعه در مورد این اختلال آگاهی داشته باشند. پس بیاید تا با هم این مقاله از برآیند با عنوان اختلال اوتیسم چیست و چه تاثیری بر افراد مبتلا می‌گذارد را بخوانیم.

اختلال اوتیسم چیست؟

اوتیسم معمولاً از دو سالگی کودک بروز می‌کند. طبق آماری که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) ارائه کرده است این بیماری در پسرها نزدیک به چهار برابر بیشتر از دختران تشخیص داده می‌شود؛ اما بسیاری بر این باورند که آمار اوتیسم در زنان و مردان برابر است زیرا این اختلال اغلب در دختران یا نادیده گرفته شده و یا به اشتباه تشخیص‌گذاری می‌شود.

علائم این اختلال بسیار متفاوت است و روان‌شناسان آن را یک اختلال طیفی می‌دانند؛ به همین دلیل در آخرین آپدیت راهنمای تشخیصی آماری اختلالات روانی DSM-5 از آن با نام اختلال طیف اوتیسم و از طیف اوتیسم خفیف تا شدید یاد شده است.

انواع اختلال اوتیسم

در آخرین نسخه راهنمای آماری تشخیصی اختلالات یعنی DSM-5 که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد که مرجع اصلی روان‌شناسان و روان‌پزشکان برای تشخیص بیماری‌های روانی است، پنج زیر گروه اصلی برای سندرم ASD معرفی شده که این پنج گروه از انواع اوتیسم عبارتند از:

• همراه یا بدون اختلالات زبان
• همراه یا بدون اختلالات فکری
• همراه اختلالات روانی، عصبی و فکری دیگر
• مرتبط با یک بیماری پزشکی یا ژنتیکی شناخته شده
• همراه با کاتاتونیا (جمود خلسه‌ای)

توجه داشته باشید که یک فرد مبتلا به اوتیسم می‌تواند در یک یا چند گروه از آنچه گفتیم قرار گیرد.

علائم اوتیسم از تشخیص در کودکی تا بزرگسالی

همانطور که در بخش اختلال اوتیسم چیست گفتیم، شدت و انواع علائم در این اختلال بسیار متفاوت است؛ اما اختلال در مهارت‌های اجتماعی و روابط بین فردی در میان تمامی مبتلایان، مشترک بوده و به‌نوعی نشانه اصلی اوتیسم نیز به شمار می‌رود.

علائم این اختلال از طیف خفیف تا شدید وجود دارند؛ برای مثال برخی کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در طول زندگی خود اصلا صحبت نکنند، در حالی که برخی دیگر تنها با مشکلات خفیفی در برقراری ارتباطات اجتماعی روبه‌رو هستند.

اما والدین نوزاد یا کودک با اختلال اوتیسم به احتمال زیاد متوجه می‌شوند که کودک آنها ارتباط چشمی برقرار نمی‌کند یا به رفتارهای آنان واکنشی نشان نمی‌دهد.

این کودکان همچنین ممکن است واکنش‌های غیرعادی به تحریک‌های حسی داشته باشند برای مثال کودکان اوتیسم ممکن است در برابر کسی که موی او را ناز می‌کنند فریاد بکشند و برعکس زمانی که دست آنها در نزدیکی آتش قرار می‌گیرد عکس‌العملی بروز ندهند. آنها همچنین می‌توانند به بوها، صداها، مزه یا بافت‌های خاصی حساسیت‌ نشان دهند و نسبت به برخی دیگر بی‌اهمیت باشند.

رفتارهای تکراری، می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌های بارز در راهنمایی برای اینکه بدانید اوتیسم چیست باشد. مبتلایان به این اختلال ممکن است انواع مختلفی از حرکات تکراری مانند تکان دادن دست، سر، بدن یا ایجاد صدا را انجام دهند، اشیا را بارها روی هم بچینند و یا حتی با کوبیدن سر یا گاز گرفتن خود به خودشان آسیب برسانند. در مجموع اگر بخواهیم به یک جمع‌بندی از علائم اختلال اوتیسم برسیم، باید بگوییم علائم اختلال ASD شامل:

• اختلال جدی در مسائل ارتباطی مانند مشکل در بیان احساسات، به‌اشتراک‌ گذاشتن علایق، حفظ یک مکالمه یا شروع آن
• دشواری و ناتوانی در توسعه و حفظ روابط
• حرکات تکراری در رفتار و گفتار
• اصرار بر حفظ روال‌ها و رفتارهای خاص
• واکنش‌های نامتناسب با تحریکات حسی
• مشکل در مدیریت هیجانات

پیشنهاد مطالعه

برای یادگیری تکنیک‌های کنترل احساسات مقاله زیر را بخوانید:

کنترل هیجانات چیست؟

علت اختلال اوتیسم چیست؛ ژنتیک یا عوامل محیطی؟

در حقیقت هیچکس به‌طور دقیق نمی‌داند عامل اصلی ایجاد کننده اختلال اوتیسم چیست و علت این اختلال هنوز ناشناخته باقی مانده است. همچنین آمار کودکانی که با این اختلال متولد می‌شوند در دهه اخیر افزایش چشمگیری داشته، اما باز هم کارشناسان مطمئن نیستند که این افزایش به دلیل بهبود آگاهی تشخیصی رخ داده یا تعداد مبتلایان رشد کرده است.

از یک سو، تحقیقات بسیاری نشان داده‌اند که ژنتیک یک عامل مهم و اثرگذار در احتمال ابتلا به اوتیسم است، زیرا افرادی که خواهر یا برادر با اختلال ASD دارند با احتمال بیشتری با این اختلال متولد می‌شوند. اما از سوی دیگر مطالعاتی مانند مطالعه انستیتوی ملی اختلالات عصبی و سكته مغزی در آمریکا (NINDS) ثابت کرده‌اند که علاوه بر ژنتیک، محیط نیز می‌تواند در ابتلا به این اختلال تعیین‌کننده باشند.

به‌طور کلی می‌توانیم عوامل خطر در ابتلا به اوتیسم را به شکل زیر دسته‌بندی کنیم:

• جهش‌های ژنتیکی
• سابقه اوتیسم در خانواده درجه یک
• اختلالات ژنتیکی مانند سندرم X شکننده
• والدین با سنین بالا
• وزن کم کودک به هنگام تولد
• عدم تعادل متابولیک
• عفونت‌های ویروسی در دوران نوزادی یا جنینی
• قرار گرفتن مادر باردار در معرض فلزات سنگین و آلودگی‌های محیطی
• مصرف داروهای والپروئیک اسید (Depakene) یا تالیدومید (Thalidomid) در دوران بارداری
• اختلال اوتیسم و اختلالات مرتبط با آن

اوتیسم از آن دسته اختلالات روان‌شناختی است که به احتمال زیاد با سایر اختلالات روان‌تنی همپوشانی دارد. افرادی که با اختلال اوتیسم تشخیص داده می‌شوند، اغلب ممکن است دارای اختلالاتی از قبیل موارد زیر باشند:

• اختلال نقص توجه – بیش فعالی (ADHD)
• اضطراب
• افسردگی
• صرع
• مشکلات خواب
• مشکلات گوارشی
• سندرم X شکننده

تفکیک این اختلال‌ها از یکدیگر و اینکه کدام شرایط باعث به‌وجود آمدن دیگری شده، دشوار است؛ اما با این حال، باید تمامی اختلالات روانی شناسایی شود تا فرد بداند علائم ناراحت‌کننده و آزاردهنده‌‌آن بر اختلال اوتیسم چیست و از مشکلاتی که ممکن است پیش بیایند باخبر باشد، تا در نهایت بتواند با تلاش برای کنترل آنها زندگی خود را بهبود ببخشد.

پیشنهاد مطالعه

برای مطالعه بیشتر مقاله زیر را بخوانید:

اختلال نقص توجه – بیش فعالی (ADHD) چیست؟

سطوح مختلف اختلال اوتیسم چیست؟

علائم اختلال ASD در هر فرد متفاوت است و به‌دنبال آن افراد تجربه‌های منحصربه‌فردی از این اختلال خواهند داشت. اما به‌طور معمول پزشکان، افراد با این ناتوانی را بسته به شدت نقایصی که در مهارت‌های اجتماعی و رفتارهای بازدارنده خود دارند، به سه سطح مختلف تقسیم‌بندی می‌کنند. البته این سه سطح از یکدیگر جدا نیستند و افرادی در میانه این سطوح نیز وجود دارند؛ زیرا همانطور که پیش از این گفتیم، اوتیسم یک اختلال طیفی است.

در مجموع، سه سطح اوتیسم شامل خفیف، متوسط و شدید است. افرادی که در طیف اوتیسم خفیف قرار می‌گیرند دشواری‌های اندکی در روابط بین فردی دارند و مشکلات آنها در انجام وظایف به‌خصوصی خلاصه می‌شود.

در مقابل، زمانی که علائم بیشتر شده و فرد در وسط طیف قرار می‌گیرد چالش‌های میان‌فردی نیز بیشتر می‌شود و اکثر آنها نمی‌توانند ارتباط موثری شکل دهند.

سطح سوم، یعنی جایی که افراد علائم شدید اوتیسم را تجربه می‌کنند ناتوانی‌های فکری مانند ناتوانی در تصمیم‌گیری و حل مسئله نیز به آنها اضافه می‌شود. افراد با اوتیسم شدید احتمالاً قادر به صحبت کردن نخواهند بود و نسبت به نور، صدا یا بافت‌های خاصی واکنش‌های شدید و نامتناسبی از خود نشان می‌دهند.

شدت علائم در این طیف همچنین ممکن است به رفتارهای خشن، پرخاشگرانه و تکرارشونده‌ای مانند صدمه به خود یا حمله به دیگران منجر شود. آنها همچنین در خطر دور شدن و فرار از دست مراقبان قرار دارند و در موارد شدید بروز علائم و ایجاد موقعیت‌های خطرناک ممکن است نیاز به بستری شدن باشد.

پیشنهاد مطالعه

برای یادگیری راهکارهای راهکارهای مدیریت پرخاشگری مقاله زیر را بخوانید:

پرخاشگری چیست؟

تشخیص اختلال اوتیسم

تشخیص اختلال طیف اوتیسم (ASD) از آنجا که هیچ آزمایش پزشکی مانند آزمایش خون برای تشخیص این اختلال وجود ندارد، می‌تواند دشوار باشد. برای تشخیص این ناتوانی، پزشکان اغلب به سراغ بررسی تاریخچه رشد و رفتار کودکی فرد می‌روند.

با این حال، بسیاری از کودکان با علائم اوتیسم تا زمان نوجوانی و بزرگسالی تشخیص قطعی دریافت نمی‌کنند و این تاخیر باعث می‌شود تا آنها کمک‌های ضروری که باید در سنین اولیه زندگی دریافت شود را نمی‌گیرند. به همین دلیل آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند همه کودکان در سنین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی تحت غربالگری اوتیسم قرار گیرند.

علاوه بر غربالگری، چک لیست اصلاح شده به نام اوتیسم در کودکان نوپا (M-CHAT) یکی از روش‌های رایج برای تشخیص اوتیسم در کودکان است. این پرسشنامه دارای ۲۳ سوال بوده که باید توسط والدین پر و سپس توسط پزشک متخصص تشخیص‌گذاری شود.

البته باز هم این تست‌ و غربالگری به‌تنهایی نمی‌توانند معیاری برای تشخیص قطعی اوتیسم باشند و کودکانی که غربالگری آنها مثبت می‌شود نیز لزوما اوتیسم ندارند. بنابراین برای تشخیص‌گذاری قطعی و قابل اعتماد اختلال اوتیسم، پزشکان از مجموعه‌ای از روش‌ها از جمله موارد زیر استفاده می‌کنند:

• ارزیابی رفتاری
• تست DNA
• غربالگری کاردرمانی
• تست‌های دیداری شنیداری
• پرسشنامه‌های رشد

برای تشخیص اوتیسم (Autism) به یک تیم از متخصصان شامل روان‌شناس، کاردرمان‌گر، آسیب‌شناش و گفتار درمانگر نیاز خواهد بود.

درمان اختلال اوتیسم چیست؟

اگرچه ما هنوز به‌طور قطعی نمی‌دانیم علت اختلال اوتیسم چیست اما روش‌های مؤثر بسیاری برای مدیریت یا درمان اوتیسم وجود دارد که می‌توان به کمک آنها علائم را تا حد زیادی کاهش داد و فرد را به زندگی عادی نزدیک کرد. اغلب این درمان‌ها کمکی هستند و حول محور یادگیری مهارت‌ها می‌چرخند.

مداخله زودهنگام احتمالاً مؤثرترین روشی است که می‌تواند به شکل چشمگیری به یادگیری مهارت‌های ضروری مانند مدیریت هیجانات در افراد مبتلا به اوتیسم کمک کند. همچنین برنامه‌های آموزشی مبتنی بر مدرسه که برای کودکان مبتلا به اوتیسم طراحی شده نیز می‌تواند در بهبود عملکرد فکری مؤثر باشد.

برنامه‌هایی که از تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی (ABA) استفاده می‌کنند نیز به عنوان استاندارد درمان اوتیسم پذیرفته شده‌اند. در بیشتر این برنامه‌ها، والدین تشویق می‌شوند تا در مراقبت از فرزندان خود مشارکت داشته باشند.

همانطور که گفتیم هیچ دارویی به‌طور اختصاصی برای کاهش علائم اختلالات رایج در اوتیسم وجود ندارد اما داروهای رایج که برای این افراد استفاده می‌شود، شامل داروهای‌ روانگردان از جمله داروهای ضد افسردگی، ضد روان‌پریشی و ضد تشنج گاهی برای کمک به کنترل علائم خاص است.

توجه داشته باشید داروهای ضد تشنجی که تجویز می‌شود نیز ممکن است تعداد تشنج‌های فرد را کاهش دهند، اما باز هم آنها را به طور کامل از بین نمی‌برند.

بنابراین رویکردهایی که برای درمان و کاهش علائم اوتیسم استفاده می‌شوند شامل موارد زیر است:

• رفتار درمانی
• بازی درمانی
• کار درمانی
• فیزیوتراپی
• گفتار درمانی

زندگی با کودکان اوتیسم

پدر و مادر کودک مبتلا به اوتیسم بودن، اغلب کارهایی مانند تحقیق در مورد برنامه‌ها و خدمات، نگهداری سوابق رشدی دقیق کودک، و تبدیل شدن به وکیل کودک در مدرسه و محیط‌های پزشکی، علاوه بر تطبیق با ملاحظات مالی و روابط جدید را برای خانواده‌ها به همراه دارد. والدین این کودکان اغلب با مشکلات اجتماعی روبه‌رو می‌شوند که تنها با پذیرش و حمایت از کودک خود می‌توانند از این مشکلات گذر کنند.

پیشنهاد مطالعه

برای یادگیری راهکارهای مدیریت کاهش استرس مقاله زیر را بخوانید:

مدیریت استرس چیست؟

کودک اوتیسم و مدرسه

کلاس درس می‌تواند مکانی چالش برانگیز برای کودکان مبتلا به اوتیسم باشد. از انجام تکالیف مدرسه گرفته تا نورها و صداهای روشن در ساختمان و بسیاری از کارهایی که برای کودکان دیگر عادی است، مدرسه قطعاً یک چالش خواهد بود. این کودکان باید علاوه بر آموزش‌های عادی مدرسه، آموزش‌های تحصیلی ویژه نیز بگیرند تا بتوانند همپای همکلاسی‌های خود رشد کنند.

کودکان مبتلا به اوتیسم که می‌توانند به مدرسه بروند، اغلب در طیف اوتیسم خفیف تا نیمه متوسط هستند و علائم شدیدی را تجربه نمی‌کنند. دانش‌آموزانی که با علائم اوتیسم به مدرسه می‌روند در برخی زمینه‌ها دارای نقاط قوت و در زمینه‌ها دارای مشکلاتی خواهند بود، به‌عنوان مثال این کودکان در خواندن، عملکرد سطح بالایی دارند اما زمانی که به مهارت‌های اجتماعی می‌رسیم کودک با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود.

علاوه بر تلاش معلمان و کادر مدرسه برای سازگاری کودک اوتیسم با مدرسه، والدین نیز نقشی جدایی‌ناپذیر در این فرآیند ایفا می‌کنند.

از ایجاد یک برنامه آموزشی فردی گرفته تا حفظ کانال‌های ارتباطی با معلمان، والدین می‌توانند فرآیند تحصیل را برای کودک بسیار ساده کنند. همچنین بهتر است در مدارس، برنامه‌های آموزشی در مورد اینکه اختلال اوتیسم چیست برگزار شود تا همه دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها از یک آگاهی نسبی برخوردار باشند.

اوتیسم چه تاثیری در بزرگسالی دارد؟

اوتیسم از آن دسته اختلالاتی است که علائم آن نه‌تنها با افزایش سن کاهش نمی‌یابد، بلکه ممکن است علائم و مشکلات جدید از این ناتوانی بروز کند.

واقعیت این است که تعداد کمی از بزرگسالان مبتلا به اوتیسم می‌توانند به‌طور مستقل به کار و زندگی خود بپردازند زیرا اغلب این افراد به مداخله و کمک در تمام طول زندگی خود نیاز دارند. افرادی که تشخیص زودهنگام اوتیسم می‌گیرند و از کودکی آموزش‌ها و درمان‌های لازم را دریافت می‌کنند اغلب می‌توانند با کمک، زندگی تقریبا نرمالی داشته باشند.

آنها همچنین از آنجا که بهتر می‌دانند اختلال اوتیسم چیست خودکنترلی بهتری دارند و در موارد خاص می‌توانند به خود کمک کنند. بدین ترتیب، شاید بزرگسالان مبتلا به اوتیسم در انتخاب شغل با چالش‌هایی روبه‌رو باشند، اما گزینه‌های کاری با سطوح مختلف پشتیبانی برای طیف‌های مختلف اوتیسم وجود دارد که افراد می‌توانند در شغل مورد علاقه خود کار کنند.

بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم با چالش‌های مشخصی در نیروی کار مواجه هستند و برخی قادر به یافتن شغل یا ماندن در شغل خود نیستند. با این حال، تلاش‌های فزاینده‌ای در میان شرکت‌ها برای شناخت مزایای تنوع عصبی و استخدام افراد مبتلا به اوتیسم و حمایت از آنها در نقش‌هایشان وجود دارد.

تنوع عصبی و جامعه اوتیسم

مفهوم تنوع عصبی به تفاوت‌های بین افراد مبتلا به اوتیسم و سایر تغییرات غیر معمول در تفکر و رفتار آنها اشاره دارد و رفتارهای این افراد را به‌نوعی تجلیل می‌کند و احترام می‌گذارد.

کسانی که از جنبش تنوع عصبی حمایت می‌کنند بر این باورند که هیچ مغز «عادی» وجود ندارد که بتوان آن را معیار مغز سالم قرار داد و تمام مغزهای دیگر را با آن اندازه‌گیری کرد. بنابراین، اوتیسم باید به طور گسترده پذیرفته و به‌عنوان یک تغییر طبیعی در شرایط عصبی انسان شناخته شود.

طرفداران این دیدگاه به مهارت‌ها و مشارکت‌های ارزشمند انواع مختلف ذهن تاکید دارند و معتقدند انواع دیگر هوش و مغز نیز ارزشمند است.

در عین حال، برخی از محققان و متخصصان پزشکی بر این باورند که مفهوم تنوع عصبی را می‌توان به طور منطقی تنها در مورد افراد مبتلا به اوتیسم با عملکرد بالا به کار برد؛ زیرا این افراد به‌نوعی نابغه هستند و می‌توانند در برخی مهارت‌ها و توانایی‌های خاص عملکردهای بسیار سطح بالایی از خود نشان دهند.

پیشنهاد مطالعه

برای آشنایی با انواع مهارت های توسعه فردی مقاله زیر را مطالعه کنید:

توسعه فردی چیست؟

نظریه‌ های روانشناسی در مورد اختلال اوتیسم

تا به امروز، دانشمندان و نظریه‌پردازان تحقیقات بسیاری در مورد اینکه اختلال اوتیسم چیست و چه عواملی باعث ایجاد آن می‌شود انجام داده‌اند. یکی از این ایده‌ها نظریه ذهن قطری است که پیشنهاد می‌کند اوتیسم و روان‌پریشی در دو طرف طیفی از ذهنیت یعنی توانایی تفسیر ذهن و انگیزه‌های دیگران قرار می‌گیرند.

نظریه دیگر، تئوری افراطی مغز مردان است که اوتیسم را به‌عنوان نسخه‌ای افراطی از یک مغز معمولی «مرد» از نظر توانایی‌های سیستماتیک آن نشان می‌دهد.

ایده‌های دیگری مانند فرضیه انگیزش اجتماعی و فرضیه جهان شدید نیز ظهور کرده‌اند که همه به‌نوعی در تلاش برای توضیح اوتیسم، این اختلال متفاوت بوده‌اند. در نهایت، برای درک این پدیده پیچیده به تحقیقات بیشتری نیاز خواهد بود و آنطور که به‌نظر می‌رسد، به این سادگی‌ها نمی‌توانیم بدانیم اختلال اوتیسم واقعا چه چیزی است.

سخن پایانی در مورد اختلال اوتیسم

در این مقاله ما سعی کردیم سفری کوتاه داشته باشیم به دنیای پر رمز و راز ASD، و بررسی کردیم که اختلال اوتیسم چیست، چه درمان‌هایی دارد، علت آن چیست و چرا ایجاد می‌شود. اوتیسم اما به این آسانی‌ها هم قابل درک نیست و بسیاری از نظریه‌پردازان نگاهی متفاوت از یک ناتوانی به آن دارند.

افراد اوتیسم کسانی هستند که مهارت‌های اجتماعی بسیار ضعیفی دارند و برقراری ارتباط موثر دشوارترین کار برای آنها است. رفتارهای این افراد بیشتر تکراری بوده و اغلب واکنش‌های حسی نامناسبی از خود بروز می‌دهند.

این افراد اگرچه ممکن است مشکلات رفتاری را داشته باشند اما فراموش نکنید این ما هستیم که باید با آگاهی بیشتر نسبت به این اختلال، زندگی ساده‌تری برای مبتلایان به اوتیسم فراهم آوریم.
منبع اولمنبع دوممنبع سوم