پیشگویی احساسات (Affective Forecasting) و همه آنچه باید درباره آن بدانیم!
احتمالا همه ما در یک مقطع زمانی، اتفاق ناگواری مانند پایان یک رابطه عاطفی، فقدان یکی از اعضای خانواده، قبول نشدن در رشته دانشگاهی دلخواه یا رد شدن در یک مصاحبه شغلی رؤیایی را تجربه کرده‌ایم که باعث می‌شود احساس کنیم دیگر دنیا به آخر رسیده و حتی در برخی از موارد ممکن است فکر کنیم این اتفاقات به‌اندازه‌ای ویرانگر هستند که دیگر هیچ‌وقت حال‌مان خوب نخواهد شد!
برعکس این اتفاق هم برای بسیاری از ما پیش آمده است. مثلا در هنگام ازدواج با فردی خاص، احساس می‌کنیم که این خوشبختی با همین شدت ماندگار است و برای همیشه خوشبخت خواهیم ماند؛ یا ممکن است در هنگام سرمایه‌گذاری در یک فعالیت اقتصادی یا راه‌اندازی کسب‌وکار شخصی خود، احساس کنیم که این کار قطعا برای ما پرسود خواهد بود، ما را پولدار خواهد کرد و زندگی برای‌مان شیرین‌تر خواهد شد.
حتما تا به حال بدون اینکه از نام این ویژگی آگاه بوده باشید، آن را تجربه کرده‌اید. به این پیشگویی احساسات در آینده، فارغ از نوع آن همچون اضطراب، شادی یا غم، در اصطلاح علم روان‌شناسی، پیشگویی احساسات (Affective Forecasting) گفته می‌شود. شناخت این ویژگی و آشنایی با آن، نقش مؤثری در افزایش خودآگاهی و مهارت مدیریت هیجانات ما خواهد داشت و به بهبود سلامت روان‌مان کمک خواهد کرد.
به همین دلیل در این مقاله از سایت برآیند به معرفی پیشگویی احساسات پرداخته و علاوه بر ذکر چند مثال در این مورد، این موضوع را بررسی کنیم که تا چه اندازه می‌توان به این نوع پیشگویی اعتماد کرد و چگونه می‌توان آن را بهبود بخشید.
همچنین، علاوه بر بررسی تاثیر سن بر میزان درستی پیشگویی احساسی، به تاثیر پیشگویی احساسات در تصمیم‌گیری‌های آینده و تعاملات اجتماعی، اشاره خواهیم کرد. پس اگر این اصطلاح روان‌شناسی برای‌تان جذاب است و علاقه‌مندید بیشتر با آن آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم ادامه مقاله را از دست ندهید.
پیشگویی احساسات (Affective Forecasting) چیست؟
آنها بر روی این موضوع کار کردند که آیا یک فرد می‌تواند احساسات آینده خود را پیشگویی کند یا نه. مثلا پیشگویی این موضوع که آیا ازدواج با یک فرد خاص، او را خوشبخت خواهد کرد؟ یا رفتن به یک شهر جدید روحیه او را بهتر خواهد نمود؟ این دو روان‌شناس در نهایت در دهه 1990 اصطلاح «پیشگویی احساسات» را برای این ایده، ابداع کردند.
در حال حاضر، تحقیقات انجام‌شده اثبات می‌کنند که پیشگویی احساسات (Affective Forecasting)، تنها محدود به احساسات مثبت ما همچون شادی نیست؛ بلکه شامل احساسات منفی و چندگانه‌ای مانند دشمنی و تنهایی نیز می‌شود.
ویلسون و گیلبرت، بر اساس تعریف مطرح شده درباره پیشگویی احساسات، چهار مولفه خاص تجربه عاطفی که پیشگویی درباره آنها انجام می‌شود را مشخص کردند:
- ارزش احساس (مثبت یا منفی بودن احساس)
- نوع احساس (ها) ی تجربه شده (مانند احساس گناه، هیجانزدگی و …)
- شدت احساس (ها)
- مدت‌زمان ماندگاری احساس (ها)
در حقیقت، در هنگام پیشگویی احساسات خود، به این فکر می‌کنیم که این احساسات مثبت یا منفی هستند، چه احساسات خاصی را تجربه خواهیم کرد، با چه شدتی آنها را احساس خواهیم نمود و این احساسات تا چه مدتی ادامه خواهند داشت.
چند مثال از پیشگویی احساسات در زندگی روزمره
می‌توان گفت پیشگویی احساسات (Affective Forecasting)، از جمله کارهایی است که ما هر روز بدون این که متوجه باشیم، آن را انجام می‌دهیم. در این قسمت برای شفاف‌تر شدن موضوع، به چند نمونه از پیشگویی‌هایی که ممکن است در زندگی روزانه انجام دهید، اشاره می‌کنیم:
1. هنگامی که به تعطیلات پیش رو فکر می‌کنید، مشتاقانه منتظر صبح‌های آرام و شب‌های سرگرم‌کننده و پر از هیجان مقصد مسافرتی که در ذهن خود ساخته‌اید، هستید.
2. پیش از مراجعه به دندانپزشکی، احساس می‌کنید از ترس، دست‌های‌تان عرق می‌کند و ناراحتی و درد ناشی از تمیزکردن دندان‌های‌تان را پیشگویی می‌کنید.
3. بعد از بیدارشدن از خواب، وقتی همچنان در تخت دراز کشیده‌اید، با خود فکر می‌کنید که با نوشیدن یک قهوه صبحگاهی، انرژی مثبتی برای انجام کارهای روزانه پیدا خواهید کرد.
4. پیش از جلسه ارائه در محل کار، با خود فکر می‌کنید که دچار استرس خواهید شد و پیشگویی می‌کنید که هنگام صحبت‌کردن در مقابل همکاران و مدیران‌تان، خواهید ترسید و دست‌وپای‌تان را گم خواهید کرد.
5. هنگامی که منتظر به‌دنیا آمدن فرزندتان هستید، انتظار دارید که بعد از تولدش، احساس آرامش، شادی و خوشحالی داشته باشید.
6. هنگامی که در یک کافه منتظر آمدن دوستی قدیمی هستید، پیشگویی می‌کنید که با آمدن او، درباره خاطرات دبیرستان‌تان گفت‌وگو کنید و حس دلتنگی و نوستالژیک برای‌تان به وجود بیاید.
7. در مثال قبل، ممکن است با خود فکر کنید که دوست قدیمی‌تان درباره زندگی و شرایط فعلی شما چه فکری خواهد کرد و پیشگویی کنید که در زمان مقایسه دستاوردها، احساس خجالت یا شرمندگی داشته باشید.
8. هنگامی که در استادیوم در انتظار شروع بازی فوتبال تیم محبوب خود هستید، پیشگویی می‌کنید که با برنده‌شدن تیم‌تان، هیجان‌زده شده و احساس خوشحالی پیدا می‌کنید.
آیا می‌توانیم به پیشگویی احساسات (Affective Forecasting) خود اعتماد کنیم؟
ویلسون و گیلبرت با توجه به نتایج پژوهش‌های خود، متوجه شدند که مردم در مورد آنچه که آنها را خوشحال می‌کند، اشتباه قضاوت می‌کنند و در دیدن فیلتر زمان حال، مشکل دارند. آنها همچنین دریافتند که احساس مردم در آن لحظه، چشم‌شان را بر واقعیت می‌بندد و تصمیماتی را که قرار است در آینده بگیرند، تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
ما بنا به دلایلی همچون خطاهای ادراکی و تأثیرات محیطی در پیشگویی احساسات خود نسبتاً بی‌تأثیر هستیم. علاوه بر این، عواملی مانند خلق‌وخوی فعلی فرد و کانون توجه، باعث می‌شود که پیشگویی افراد در اغلب موارد، یک پیشگویی هیجانی جانب‌دارانه، مانند پیشگویی خوشحالی بیش‌از حد از یک دستاورد یا اتفاق در آینده یا پیشگویی درد و ناراحتی غیر واقعی در موقعیت‌های مطلوب و مساعد باشد.
به همین دلیل، پیشگویی احساسات (Affective Forecasting) در هنگام تصمیم‌گیری، نامعتبر، غیرقابل‌اتکا و غیرقابل‌اعتماد است.
چگونه پیشگویی احساسات بر روی تصمیم‌گیری‌های آینده ما تاثیر می‌گذارد؟
در قسمت‌های قبل به چند مثال از پیشگویی احساسات در زندگی روزمره پرداختیم. اگر موافق باشید این سناریوها را یک قدم جلوتر ببریم و از این طریق متوجه شویم که چگونه پیشگویی‌های احساسی ما می‌توانند بر تصمیم‌گیری و رفتارهای بعدی ما تاثیر بگذارند.
1. در مثال اول به این دلیل که مشتاقانه منتظر تعطیلات و رفتن به مسافرت هستید، بلیط موردعلاقه رفت‌وبرگشت و هتل در شهر مورد علاقه خود را رزرو می‌کنید و حتی ممکن است با گرفتن مرخصی، تعداد روزهای بیشتری را برای سفر از قبل در نظر بگیرید. این کاری است که اگر به زیبایی‌ها و خوشی‌های سفر فکر نکرده و آن را پیشگویی نمی‌کردید، احتمالا آن را انجام نمی‌دادید.
2. در مثال ترس از دندانپزشکی، برای جلوگیری از احساس درد و ترس، نوبت ویزیت دندانپزشکی را کنسل می‌کنید. به همین دلیل، سلامت دهان و دندان‌تان بیشتر به خطر می‌افتد و در ویزیت بعدی، باید درد بیشتری را تحمل کنید.
3. شما با پیشگویی احساس خوب از خوردن قهوه صبحگاهی، به‌قدری هیجان‌زده می‌شوید که تصمیم می‌گیرید برای نوشیدن قهوه در کافه در مسیر کار خود توقف کنید.
4. با پیشگویی احساسات (Affective Forecasting) خود درباره ارائه کاری آینده‌تان، تصمیم می‌گیرید که با یادگیری مهارت مدیریت استرس و تمرین مهارت ارائه، آرامش خود را در جلسه ارائه حفظ نمایید و برای ارائه، آمادگی بیشتری پیدا کنید. در نتیجه، مدیرتان، شما را به‌خاطر ارائه فوق‌العاده‌تان، تحسین خواهد کرد.
5. احساس هیجان و شادی برای دیدن نوزاد، شما را تشویق می‌کند که برنامه‌ریزی و استراتژی مناسبی برای این دوران داشته باشید و باعث می‌شود که پیش از تولد فرزندتان، احساس آمادگی پیدا کرده و نگرانی‌های‌تان را تسکین دهید.
6. پیشگویی احساس خوب و حس نوستالژیک باعث می‌شود تصمیم بگیرید برای دوست‌تان هدیه‌ای کوچک تهیه کنید که او را خوشحال کرده و دوستی شما را دوباره صمیمانه کند.
7. در حالت دوم، شما به‌قدری نگران این موضوع هستید که دوست‌تان درباره شما چه فکری می‌کند که تصمیم می‌گیرید در آخرین لحظه، قرارتان را کنسل کنید و عملا به دوستی قدیمی خود پایان دهید.
8. پیشگویی شما درباره احساسی که بعد از پیروزی تیم محبوب‌تان خواهید داشت، شما را به برنامه‌ریزی برای خوردن غذایی خاص یا دعوت‌کردن دوستان‌تان به کافه برای جشن‌گرفتن این پیروزی، ترغیب می‌کند.
سناریوهایی که درباره آنها صحبت کردیم، نشان‌دهنده نوع تصمیم‌گیری شما بر اساس پیشگویی احساسی‌تان درباره رویداد مورد نظر در آینده است. این تصمیمات نیز مانند بسیاری از تصمیمات ما در زندگی، ممکن است به نتایجی خوب یا نتایج بد منجر شوند.
تصمیماتی که نتایج منفی به دنبال دارند، اغلب در نتیجه یک تصمیم‌گیری ناقص پدید می‌آیند که می‌تواند در پاسخ به یک یا چند مورد از خطاهای ادراکی اتفاق بیفتد. به همین دلیل مهم است که هنگام تصمیم‌گیری بر اساس پیشگویی احساسات (Affective Forecasting) احتیاط کنیم. این نکته در هنگام تصمیم‌گیری درباره مسائل مربوط به سلامتی‌مان، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.
ارتباط بین پیشگویی احساسات و تعامل اجتماعی
یکی از عواملی که باید در زمینه مهارت روابط بین فردی و مهارت ارتباط موثر در نظر گرفته شود، پیشگویی احساسات است. در ادامه درباره چرایی این موضوع بیشتر صحبت خواهیم کرد.
ما معمولا درباره گذران وقت با اطرافیان و دوستان‌مان، احساساتی در ذهن داریم. گذراندن وقت با افرادی که دوست‌شان داریم، کسانی که برای‌مان الهام‌بخش هستند یا ما را تحسین می‌کنند، احتمالا احساسات خوبی را در ما ایجاد می‌کنند. اما در مقابل، وقت گذراندن با افرادی که ما را خسته یا ناامید می‌کنند، می‌تواند منجر به ایجاد احساساتی منفی در ما شود.
در این‌گونه شرایط، تجربه‌های گذشته ما از گذراندن وقت با دیگران به پیشگویی‌های آینده ما کمک می‌کند. در حقیقت، نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی که دارای تجربه‌های اجتماعی ناخوشایندی در گذشته هستند، اغلب در هنگام پیشگویی هیجان‌های آینده در زمینه موقعیت‌های اجتماعی، از تجربه‌های منفی خود استفاده می‌کنند. این موضوع می‌تواند به‌صورت بالقوه، شدت اضطراب آنها را تشدید کند.
باید به این نکته هم اشاره کرد که ما از پیشگویی احساسات (Affective Forecasting) در زمان موقعیت‌های اجتماعی ناآشنا و در ارتباط با افراد ناشناس نیز استفاده می‌کنیم. نتایج مطالعه دکتر رابین کی. مالت، ویلسون و گیلبرت نشان داد که دانش‌آموزان پیش از تعامل با دانش‌آموزان دیگری خارج از گروه نژادی یا قومی خود، درباره رویداد آینده، احساساتی بسیار منفی‌تر از تجربه واقعی خود پیشگویی می‌کنند.
این مطالعه نشان می‌دهد که پیشگویی احساسات در موقعیت‌های اجتماعی می‌تواند به‌شدت تحت‌تأثیر تمایل انسان به تمرکز بر تفاوت‌ها به‌جای تمرکز روی شباهت‌ها باشد.
پیشنهاد مطالعه
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش‌های بهبود و مدیریت رابطه مقاله زیر را مطالعه کنید:
روابط بین فردی چیستچه ارتباطی بین میزان سن و پیشگویی احساسات وجود دارد؟
معمولا هر قدر سن افراد بیشتر باشد، بهتر می‌توانند احساسات خود در آینده را پیشگویی کنند. دلیل این موضوع هم می‌تواند استفاده آنها از تجربیات گذشته باشد. مثلا آنها می‌دانند شادی بعد از خرید یک ماشین لوکس، به‌اندازه‌ای که پیشگویی می‌کنند، دوام نخواهد آورد.
چگونه می‌توانیم پیشگویی های خود را درباره احساسات‌مان بهبود دهیم؟
یکی از راهکارهایی که می‌تواند به ما در زمینه پیشگویی احساسات (Affective Forecasting) کمک کند این است که با افرادی که موقعیت مورد نظر ما را تجربه کرده‌اند، صحبت کنیم و از راهنمایی‌های آنها استفاده نماییم.
راهکار دیگر این است که در هنگام پیشگویی احساس درباره یک موقعیت یا اتفاق خاص، به این موضوع توجه کنیم که آیا ممکن است عوامل ذهنی یا محیطی وجود داشته باشد که در درستی پیشگویی ما خللی وارد کند.
علاوه بر این، می‌توانیم تجربه‌های قبلی خود را در زمینه پیشگویی احساساتی همچون ناامیدی یا خوشحالی مرور کنیم و به این موضوع بیندیشیم که چرا بین تجربه عینی ما و پیشگویی‌مان اختلاف وجود داشت. با استفاده از این راهکارها می‌توانیم در هنگام پیشگویی‌های جانب‌دارانه هوشیار باشیم و پیشگویی‌های‌مان را به واقعیت نزدیک‌تر کنیم.
جمع‌بندی
در این مقاله به معرفی اصطلاح پیشگویی احساسات (Affective Forecasting) پرداخته و به چند مثال از پیشگویی احساسات در زندگی روزمره اشاره کردیم.
همان‌طور که توضیح داده شد، اصطلاح پیشگویی احساسات توسط دو روان‌شناس مطرح به نام‌های تیموتی ویلسون و دانیل گیلبرت ابداع گردیده و به معنای پیشگویی احساسی است که فرد در آینده تجربه خواهد کرد. این احساسات می‌توانند شامل احساسات مثبت و منفی همچون شادی، غم، نگرانی و امید باشند.
در ادامه مقاله با مطرح‌کردن این سوال که «آیا می‌توانیم به پیشگویی احساسات‌مان از آینده اعتماد کنیم؟» به این حقیقت اشاره کردیم که عواملی مانند خطاهای ادراکی و تاثیرات محیطی باعث می‌شوند که پیشگویی‌های‌مان جانب‌دارانه باشند و به همین دلیل نمی‌توان به آنها اعتماد کرد.
در گام بعدی نیز به بررسی ارتباط بین پیشگویی احساسات و تصمیم‌گیری‌های آینده و همچنین ارتباط این ویژگی با تعامل اجتماعی پرداختیم. در این گام متوجه شدیم که پیشگویی احساسی ما نقش موثری در تصمیم‌گیری‌های آینده‌مان خواهند داشت و می‌تواند نتایجی مثبت یا منفی را در پی داشته باشند.
پس از بررسی ارتباط بین سن و پیشگویی احساسات (Affective Forecasting)، در نهایت به این موضوع پرداختیم که چگونه می‌توانیم پیشگویی‌های خود را درباره احساسات‌مان در آینده به واقعیت نزدیک‌تر کنیم. شما می‌توانید با راهنمایی گرفتن از افرادی که تجربه قرار گرفتن در موقعیت مورد نظر شما را داشته‌اند،
بررسی عوامل مختلف ذهنی و محیطی که می‌توانند در پیشگویی، خللی ایجاد کنند و با مرور تجربه‌های قبلی خود در زمینه پیشگویی احساسات، پیشگویی‌های‌تان را مدیریت کرده و خود را برای هر نوع نتیجه احتمالی، چه مثبت و چه منفی، آماده کنید.
منبع اولمنبع دوم
فرآیند تولید و تأیید علمی محتوا
این مطلب توسط تیم تحریریه برآیند تولید شده و به تأیید ناظر علمی رسیده است؛ چنانچه ابهام یا نظری در خصوص این مقاله دارید، در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
