گوش‌ دادن فعال یا مهارت شنیدن چیست؟

ریچارد کارلسون (Richard-Carlson) می‌گوید:

گوش‌دادن و شنیدن یکی از بزرگ‌ترین خواسته‌های قلبی هر انسان است و کسانی که یاد می‌گیرند گوش کنند، دوست‌داشتنی‌ترین و قابل‌ احترام‌ترین افرادند.

بسیاری از ما وقتی نقل‌ قولِ بالا را می‌خوانیم با خود می‌گوییم:

شکی در آن نیست که مردم ‌دوست دارند، حرف‌هایشان شنیده شود. اگر شنونده خوبی باشیم، بیشتر ما را دوست دارند و احترام بیشتری برای ما قائل‌اند.

گوش‌دادن (Listening) و شنیدن (Hearing) با هم تفاوت دارند و ما انسان‌ها به هر دوی آنها احتیاج داریم. افرادی که مهارتِ گوش‌دادنِ فعال را بلدند، کاری بیشتر از شنیدن انجام می‌دهند. آن‌ها گوش می‌کنند، به دنبال درک کردن هستند و بعد تأیید می‌کنند. گوش‌دادن فعال (active listening) یعنی حرف‌های دیگران را با دقت گوش دهیم و متوجه احساسات آنها شویم. در این مقاله از سایت برآیند می‌خواهیم درباره مهارت گوش‌دادنِ فعال و تکنیک‌های رسیدن به این مهارت صحبت کنیم.

گوش‌ دادن فعال یا مهارت گوش‌ دادن

گوش‌دادن فعال یک مهارت اکتسابی است که با تمرین و تکرار حاصل می‌شود. در این مهارت شما یاد می‌گیرید به‌ درستی به حرف‌های دیگران گوش دهید تا بتوانید پیام‌های کلامی و غیرکلامی را از مخاطب خود دریافت کنید.

تفاوت گوش‌دادنِ فعال با شنیدن

شنیدن مربوط به حواس پنج‌گانه و یک امر فیزیولوژیکی است. سلامتِ دستگاه شنیداری باعث می‌شود تا ما بتوانیم صدای هر محرکی را دریافت کنیم. شنیدن، اختیاری نیست و ما چه بخواهیم، چه نخواهیم صدای اطرافمان را می‌شنویم. مثل صدای کولر، صدای تلویزیون، صحبت‌های استاد در کلاسِ درس و غیره

حال وقتی کلمه فعال به گوش‌دادن اضافه می‌شود، یعنی تمامِ تمرکزمان را به مدت معینی صرف یک موضوع می‌کنیم. مثلاً تصمیم می‌گیریم به مدت نیم ساعت به صحبت‌های دوست‌مان گوش کنیم. به بیان دیگر شنیدن کاملاً ریشه در وراثت ما آدم‌ها دارد درصورتی‌که گوش‌دادنِ فعالِ مهارت شناختی است که با تمرین و تکرار به دست می‌آید.

تکنیک‌های لازم برای گوش‌دادن

راه‌های بسیار زیادی وجود دارد که می‌تواند مهارت گوش‌دادن را بهبود ببخشد. در این قسمت می‌خواهیم به بررسی مهم‌ترین این عوامل بپردازیم:

پیش‌فرض‌های ذهنی را کنار بگذاریم

برای آنکه بتوانیم خوب گوش دهیم باید پیش‌فرض‌های ذهنی را دور بریزیم. پیش‌فرض‌های ذهنی ممکن است به قضاوت کردن ختم شود. اگر ما از طرف مقابلمان برداشت خاصی داشته باشیم، ممکن است در هنگام صحبت‌کردن به او برچسب بزنیم. مثلاً: بگوییم چقدر مغرور است یا دارد از خودش مدام تعریف می‌کند.

صبور باشیم

در هنگام صحبت ‌کردن با صبر و حوصله به حرف‌های طرف مقابل گوش دهیم، صحبت‌های او را قطع نکنیم، جملاتش را اصلاح نکرده و تا زمانی که صحبت‌های او تمام نشده، اظهار نظری نداشته باشیم. اگر این کارها همگی به‌درستی صورت بگیرد، ارتباطی عالی و پیوندی قوی بین ما و مخاطب‌مان به وجود خواهد آمد.

به سکوت‌های مخاطب مان توجه داشته باشیم

گاهی اوقات صحبت‌های مخاطب‌مان تمام نشده و در حال ترکیب‌بندی جملات برای به زبان آوردن است. وقتی گوینده سکوت می‌کند، سریعاً جملات او را تکمیل نکنیم و به او مهلت دهیم تا جملاتش را به اتمام برساند.

سؤال کنیم

سؤال پرسیدنِ درست، یکی از نشانه‌های توجه به حرف‌های دیگران است. هرجا که ابهامی وجود دارد از او سؤال کنیم. سؤال پرسیدن، این حس را به‌ طرف مقابلمان القا می‌کند که من با تمام وجود به حرف‌های تو گوش می‌کنم و صحبت‌های تو برای من مهم است. به همین دلیل، گوینده هم با علاقۀ بیشتری صحبت‌های خود را ادامه می‌دهد.

حواس گوینده را پرت نکنیم

هنگام صحبت‌کردن با تمام وجود به صحبت‌های مخاطبمان گوش دهیم. بازی‌کردن با انگشتان، نگاه‌کردن به این‌طرف و آن طرف، انجام‌دادن یک یا چند کار به‌صورت هم‌زمان و غیره علاوه بر اینکه اثر منفی به همراه دارد، حواسِ گوینده را نیز پرت می‌کند.

به لحن گوینده دقت کنیم

توجه به لحن گوینده اهمیت بسیار زیادی دارد. مثلاً اگر حالش را پرسیدیم و او با صدای بسیار آرام یا غمگین پاسخ داد خوبم، یعنی اینکه احتمالاً اتفاقی برای او به وجود آمده است.

به زبان بدن توجه کنیم

تجربه‌های مشابه را به اشتراک بگذاریم

صحبت‌کردن درباره اتفاقات و تجربه‌های مشابه باعث می‌شود تا به مخاطب‌مان این حس را القا کنیم که کاملاً از شرایط او آگاهیم. این اتفاق باعث پیوند بیشتر در هنگام صحبت ‌کردن خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه

برای آشنایی با انواع مهارت های توسعه فردی مقاله زیر را مطالعه کنید:

توسعه فردی چیست؟

عواملی که باعث حواس‌پرتی می‌شود را شناسایی کنیم

اگر محرکی حواس ما را پرت می‌کند آن را شناسایی کرده و از بین ببریم. اگر مخاطب ما متوجه شود به حرف‌های او دقت نمی‌کنیم و توجه کافی نداریم ممکن است از این عمل ما ناراحت شود و دیگر اشتیاقی به حرف‌زدن با ما نداشته باشد.
به طور مثال سعی کنیم در هنگام گوش‌دادن از تلفن همراه استفاده نکنیم.

مشتاق و پیگیر باشیم

در هنگام صحبت کردنِ مخاطب این حس را به او القا کنیم که با اشتیاق به حرف‌های او توجه می‌کنیم. به طور مثال بگوییم: چه جالب؛ بعدش چه اتفاقی افتاد؟ بیان این جملات باعث می‌شود تا مخاطب با هیجان بیشتری صحبت‌هایش را ادامه دهد و متوجه می‌شود که ما با تمام تمرکز حرف‌های رو را می‌شنویم.

به تفاوت‌های فردی توجه داشته باشیم

احساسات خود را منعکس کنیم

احساسی که از صحبت‌های مخاطب‌مان دریافت می‌کنیم را به او نشان داده یعنی در حقیقت با او همدلی کنیم. به طور مثال: اگر او ناراحت است با بیان جملۀ (کاملاً درکت می‌کنم که چقدر سختی کشیدی و بسیار متأسفم بابت اتفاقاتی که اخیراً برایت اتفاق افتاده)، ناراحتی خود را به او ابراز کنیم.

گوش‌دادن فعال چه فوایدی دارد؟

از مهم‌ترین مزایای گوش‌دادن فعال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارتباطات اجتماعی را گسترش می‌دهد.
• دیگران به ما اعتماد بیشتری خواهند داشت.
• یکی از نکات بسیار مهم در همدلی مؤثر، گوش‌دادن فعال است.
• باعث افزایش اطلاعات عمومی می‌شود.
• گوش‌دادن فعال یکی از راه‌های پیوند عاطفی بسیار محکم در بین زوجین است.

سخن پایانی در مورد مهارت گوش دادن

مهارت گوش‌دادن فعال یکی از عوامل مهم در هنگام ارتباط گرفتن با دیگران است. گوش‌ دادن فعال یعنی من حرف‌های مخاطب خود را می‌شنوم، او را درک می‌کنم و می‌توانم خود را جای او بگذارم. افرادی که مهارت گوش‌دادن فعال بلد هستند قدرت همدلی بیشتری دارند و در ارتباطات اجتماعی موفق‌تر عمل می‌کنند.

در این مقاله از سایت برآیند درباره مهارت گوش‌ دادن فعال و تفاوت آن با مهارت شنیدن صحبت کردیم و در ادامه نیز تکنیک‌های لازم برای رسیدن به این مهارت را بررسی کردیم. مهارت گوش‌دادن فعال بر خلاف شنیدن، یک مهارت کاملاً اکتسابی است که با تمرین و تکرار می‌توانیم آن را بهبود ببخشیم.