تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن

تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن توسط روان‌شناسی به نام ریون بار-آن (Reuven Bar-On) طراحی شده است و یک تصویر جامع از هوش هیجانی افراد ارائه می‌دهد. این آزمون یک ابزار خودارزیابی است که ۱۵ مؤلفه مربوط به هوش هیجانی (مانند همدلی) را در افراد اندازه‌گیری می‌کند و ابزاری کاربردی برای بهبود خودآگاهی محسوب می‌شود.

انجام این آزمون و نتایج آن در حوزه‌های مختلف زندگی افراد مانند حوزه‌‌های شخصی، اجتماعی، تحصیلی و حرفه‌ای کاربردهای مختلفی دارد و همچنین برای انجام پژوهش‌ها و تحقیقات علمی نیز از این آزمون استفاده می‌شود.

تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن چیست؟

تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن یکی از کامل‌ترین آزمون‌های سنجش هوش هیجانی در افراد است، زیرا طیف وسیعی از مهارت‌ها را در افراد اندازه‌گیری می‌کند. در واقع این تست ۱۵ مؤلفه (مهارت) مرتبط با هوش هیجانی را ارزیابی می‌کند که عبار‌ت‌اند از:

احترام به خود، خودآگاهی‌ هیجانی، ابراز خود، روابط بین‌ فردی، استقلال، همدلی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، حل مسئله، واقعیت‌سنجی، انعطاف‌پذیری، تحمل استرس، کنترل تکانه، خوش‌بینی، شادکامی و خودشکوفایی.

همچنین تست هوش هیجانی بار-آن (BarOn Emotional Quotient-Inventory (EQ-i)) آزمونی منحصربه‌فرد در میان آزمون‌های سنجش هوش هیجانی به‌حساب می‌آید؛ به این دلیل که مبتنی بر یک نظریه جامع از هوش اجتماعی – هیجانی در افراد است.

تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن شامل ۹۰ آیتم است و آیتم‌ها عبارات قابل‌فهم و ساده‌ای هستند که به‌صورت اول شخص مفرد بیان شده‌اند (مانند به‌راحتی با دیگران دوست می‌شوم).

فرد شرکت‌کننده در آزمون باید با انتخاب یکی از شش گزینه‌ای (کاملاً موافقم، موافقم، تا حدودی، مخالفم، کاملاً مخالفم) که در قسمت پاسخ قرار دارد نظر و دیدگاه خود را نسبت به آیتم‌ها مشخص کند.

آزمون سنجش هوش هیجانی (EQ) بار-آن هیچ محدودیت زمانی ندارد و تقریباً با صرف ۱۵ دقیقه می‌‌توان به‌تمامی آیتم‌ها پاسخ داد. همچنین تست هوش هیجانی بار-آن به‌گونه‌ای طراحی شده است که برای ارزیابی هوش هیجانی در نوجوانان و بزرگسالان مناسب است.

در اینجا لازم به ذکر است که آزمون دیگری به نام تست هوش هیجانی (EQ) شات نیز برای سنجش هوش هیجانی در نوجوانان و بزرگسالان وجود دارد. آزمون شات دارای آیتم‌های کمتری نسبت به آزمون بار-آن است و در نتیجه به زمان کمتری نیز برای پاسخ‌گویی احتیاج دارد.

همچنین برای سنجش هوش هیجانی در کودکان نیز می‌توان از تست هوش هیجانی EQ کودکان (CEIT-R) – تصویری استفاده کرد که آیتم‌های آن مناسب با توانایی کودکان در پاسخگویی طراحی شده است.

هوش هیجانی (EI) یا ضریب هیجانی (EQ) چیست؟

بر اساس پژوهشی تعاریف مختلفی از هوش هیجانی در تحقیقات علمی وجود دارد که برخی از آنها عبارت‌اند از:

• منظور از هوش هیجانی (Emotional intelligence) توانایی تشخیص احساسات در خود و دیگران، درک احساسات و نحوه عملکرد آنها و کنترل احساسات به‌گونه‌ای که به رشد و توسعه شخصی فرد کمک کند است.
• هوش هیجانی توانایی درک و مدیریت احساسات خود و همچنین شناخت و احساسات دیگران است.

مطابق با پژوهش گفته شده، روان‌شناس ریون بار-آن هوش هیجانی را در سال ۱۹۹۷ به شکل زیر تعریف کرده است:

هوش هیجانی مجموعه‌ای از مهارت‌های غیرشناختی، قابلیت‌ها و شایستگی‌ها در افراد است که بر توانایی آنها برای رسیدن به موفقیت و تحمل آنها در برابر فشار‌های محیطی تأثیر می‌گذارد.

با خواندن این تعریف ممکن است این سؤال در ذهن ایجاد شود که مهارت‌های غیر شناختی با مهارت‌های شناختی چه تفاوت‌هایی دارند؟ و هر کدام شامل چه مهارت‌هایی می‌شوند؟

در ادامه با مهارت‌های شناختی و غیرشناختی بیشتر آشنا خواهیم شد.

هوش هیجانی (EI) یا ضریب هیجانی (EQ) چه تفاوتی با ضریب هوشی (IQ) دارد؟

ضریب هیجانی و ضریب هوشی دو معیار متفاوت از هوش انسان هستند.

• ضریب هوشی (Intelligence Quotient) یا همان آی‌کیو معیاری برای ارزیابی هوش شناختی است که توانایی‌ها یا مهارت‌هایی شناختی؛ مانند یادگیری، به‌کارگیری اطلاعات، استدلال، درک کلمات، مهارت‌های ریاضی و فیلتر کردن اطلاعات نامربوط را شامل می‌شود است.
• ضریب هیجانی (Emotional Quotient) معیاری است برای ارزیابی هوش هیجانی (Emotional Intelligence) که میزان توانایی افراد در درک، کنترل و ابراز احساسات را اندازه‌گیری می‌کند؛ همچنین هم مهارت‌های شناختی (مانند حل مسئله) و هم مهارت‌های غیر شناختی (مانند همدلی) را شامل می‌شود.

به طور کلی IQ معیاری برای سنجش توانایی‌های شناختی (مانند سرعت یادگیری ریاضیات) و EQ معیاری برای سنجش توانایی‌های عاطفی یا هیجانی است.

از IQ اغلب برای تعیین توانایی‌های تحصیلی و شناسایی افراد با‌هوش استفاده می‌شود؛ در حالی که EQ بیشتر برای اندازه‌گیری میزان موفقیت در محل کار است. همچنین از اندازه‌گیری هوش هیجانی برای شناسایی انتخاب رهبران و مدیران نیز استفاده می‌شود. به طور خلاصه، IQ هوش شناختی را اندازه‌گیری می‌کند در حالی که EQ ضریبی است که هوش هیجانی را می‌سنجد.

تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن از کجا آمده است؟

یک روز در سال ۱۹۸۰، در حالی که ریون بار-آن (Reuven Bar-On) در محوطه دانشگاهی که در آن تدریس می‌کرد راه می‌رفت و به اعضای هیئت‌علمی دانشکده خود فکر می‌کرد؛ متوجه شد که همکارانش (اساتید دانشگاه) همگی افراد بسیار باهوشی هستند که IQ بالایی دارند، اما فقط برخی از آنها بسیار موفق هستند. این بینش و تفکر در ‌ذهن بار-آن به یک نتیجه‌گیری و یک سؤال بسیار ساده منجر شد:

مشخص است که موفق شدن به چیز‌هایی بیشتر از هوش بالا (IQ بالا) نیاز دارد؛ اما چه چیز‌های دیگری به جز هوش بالا برای موفق شدن لازم است؟

این سؤال او را به یک کاوش تحقیقاتی ۱۷ساله سوق داد و نتیجه این تحقیقات تهیه لیستی شامل ۱۵ مورد مرتبط با هوش هیجانی در افراد شد. در واقع این ۱۵ مورد شامل مهارت‌ها و شایستگی‌هایی است که افراد برای موفقیت در حرفه خود و توسعه فردی به آنها نیاز دارند.

۵ بُعد و ۱۵ جزء معرفی شده توسط بار-آن (Bar-On) برای هوش هیجانی به شرح زیر است:

• بعد درون‌فردی که متشکل است از احترام به خود، خودشکوفایی و خودآگاهی هیجانی.
• بعد خلق عمومی که متشکل است از ابراز وجود، شادکامی و استقلال.
• بعد بین‌فردی که متشکل است از روابط بین‌فردی، همدلی و مسئولیت‌ پذیری اجتماعی.
• بعد انطباق‌پذیری که متشکل است از حل مسئله، واقعیت‌سنجی و کنترل تکانش.
• بعد مدیریت هیجان که متشکل است از انعطاف‌پذیری، تحمل فشار روانی و خوش‌بینی.

سنجش ۱۵ جنبه گفته شده از طریق تست هوش هیجانی بار-آن انجام می‌شود.

در نتیجه با توجه به این توضیحات، ریون بار-آن آزمون هوش هیجانی (EQ) را برای ارزیابی نقاط ضعف و قوت افراد در ۱۵ مهارت مرتبط با هوش هیجانی طراحی کرده است.

در اینجا لازم به ذکر است که هوش هیجانی (EI) مجموعه‌ای از مهارت‌های شناختی (حل مسئله) و مهارت‌های غیرشناختی (همدلی) است که افراد را قادر می‌سازد تا احساسات خود و همچنین احساسات دیگران را بشناسند، درک کنند و مدیریت کنند.

همچنین روان‌شناس ریون بار-آن ۱۵ عاملی که برای هوش هیجانی شناسایی کرد را به‌عنوان توانایی و مهارت‌هایی که می‌توان آنها را آموخت و بهبود بخشید معرفی کرد. در ادامه بیشتر در رابطه با مؤلفه‌های تست هوش هیجانی بار-آن (EQ) صحبت خواهیم کرد.

تعریف ۱۵ مؤلفه تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن

• احترام به خود: احترام به خود یعنی اینکه ما به توانایی‌های خود اطمینان داشته باشیم و این مفهوم با داشتن عزت‌ نفس و اعتماد به‌ نفس مرتبط است.
• خودشکوفایی: انسان‌ها به طور طبیعی تمایل به دستیابی به پتانسیل کامل و رسیدن به اهداف خود دارند،‌ منظور از خودشکوفایی فرایندی است که در طی آن ما سعی داریم رشد کنیم.
• خودآگاهی هیجانی: به این معنا است که ما بتوانیم احساسات خود را درک کنیم.
• ابراز وجود: ابراز وجود به معنای داشتن توانایی بیان احساسات و باورهای خود به شیوه‌ای واضح و مستقیم و بدون بی‌احترامی یا توهین به دیگران است.
• شادکامی: منظور از شادکامی وضعیتی است که در آن احساس خوشحالی و راضی بودن از زندگی داشته باشیم.
• استقلال: مفهوم استقلال به‌عنوان یکی از مؤلفه‌‌های هوش هیجانی این است که ما قادر باشیم به طور مستقل برای زندگی خود تصمیم بگیریم و مسئولیت نتایج تصمیم‌‌‌های خود را بدون اتکا به دیگران بپذیریم. همچنین استقلال به معنای رهایی از وابستگی عاطفی نسبت به دیگران نیز است.
• روابط بین‌فردی: روابط بین‌فردی یعنی اینکه روابط ما با دیگران به صورتی باشد که هر دو طرف، درگیر در رابطه از تعامل با یکدیگر سود ببرند و از داشتن رابطه با یکدیگر احساس رضایت داشته باشند.
• همدلی: به معنای توانایی ما در درک احساسات دیگران است و ممکن است به‌اصطلاح شامل قرار دادن خود به‌جای دیگران و تجربه احساسات آن‌ها نیز شود.
• مسئولیت‌پذیری اجتماعی: به معنای آگاهی و توجه داشت به مسائل اجتماعی است و شامل اقداماتی برای بهبود جامعه نیز می‌شود.
• حل مسئله: منظور از حل مسئله به‌عنوان یکی از مؤلفه‌‌های هوش هیجانی این است که ما توانایی پیدا کردن راه‌حل برای مشکلات و چالش‌های زندگی را داشته باشیم به‌خصوص در موقعیت‌هایی که چالش‌های زندگی در احساسات ما دخیل هستند.
• واقعیت‌سنجی: اصطلاح واقعیت‌سنجی به توانایی درک دقیق ما از دنیای اطراف‌مان اشاره دارد که شامل دیدن چیزها همان‌طور که واقعاً هستند می‌شود. در واقع واقعیت‌سنجی یعنی اینکه ما این توانایی را داشته باشیم که اجازه ندهیم احساسات یا تعصبات ما بر ادراک ما از جهان تأثیر بگذارد. این مهارت برای قضاوت و تصمیم‌ گیری درست و همچنین برای حفظ سلامت روان مهم است.
• کنترل تکانش: کنترل تکانش به توانایی ما در تنظیم و مدیریت رفتار و احساسات‌مان در پاسخ به محرک‌های بیرونی اشاره دارد.
• انعطاف‌پذیری: انعطاف‌پذیری به معنای توانایی تنظیم یا اصلاح احساسات، افکار و اعمال خود با شرایط متغیر است. انعطاف‌پذیری از جنبه‌های مهم و تأثیرگذار هوش هیجانی محسوب می‌شود.
• تحمل فشار روانی: تحمل فشار روانی به معنای میزان ظرفیت ما در تحمل استرس و فشار بدون تجربه اثرات منفی بر سلامت جسمی یا روانی‌مان است. همچنین به معنای کنترل و مدیریت موقعیت‌های استرس‌زا نیز است.
• خوش‌بینی: خوش‌بینی به معنای داشتن نگرش و دیدگاه مثبت نسبت به زندگی است. همچنین خوش‌بینی شامل اعتقاد داشتن به این است که اتفاقات خوبی در آینده رخ خواهد داد و ما توانایی لازم و کافی برای غلبه بر چالش‌هایی که در زندگی بر سر راه‌مان قرار دارد را داریم.

کاربرد‌های تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن

تست هوش هیجانی بار-آن ابزاری است که نقاط قوت و ضعف افراد را در ۱۵ مهارت یا توانایی ارزیابی می‌کند. از این تست می‌توان در محیط‌های درمانی، آموزشی، کاری و همچنین برای تحقیقات علمی استفاده کرد. در ادامه بیشتر توضیح ‌خواهیم داد.

• در محیط‌های درمانی می‌توان درجه کلی هوش هیجانی بیماران و سلامت عاطفی آنها را از طریق تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن ارزیابی کرد. همچنین، ارزیابی هوش هیجانی در مواردی حتی می‌تواند در اثربخشی رویکرد‌های درمانی تأثیر داشته باشد و میزان موفقیت رویکرد‌های درمانی را اندازه‌گیری کند.
• در محیط‌های آموزشی و تحصیلی می‌توان از طریق تست هوش هیجانی (EQ) افرادی را که هوش هیجانی پایینی دارند شناسایی کرده و مشکلاتی که ممکن است در حین یادگیری برای آنها پیش بیاید را پیش‌بینی و از بروز آنها جلوگیری کرد.
• در محیط‌های کاری، می‌توان از این تست برای استخدام، آموزش و ارتقای کارکنان و مدیران استفاده کرد.
• در تحقیقات، می‌توان از تست ضریب هیجانی (EQ) بار-آن برای بررسی رابطه بین هوش هیجانی (EI) و جنبه‌های مختلف رفتار و عملکرد انسانی کمک گرفت.

همچنین از آزمون هوش هیجانی Bar-On برای توسعه فردی و خودآگاهی نیز استفاده می‌شود. در واقع ما با درک نقاط قوت و ضعف خود در ۱۵ جنبه هوش هیجانی، می‌توانیم روی بهبود هوش هیجانی خود کار کنیم. برای مثال اگر در مؤلفه تحمل فشار روانی نمره پایینی کسب کنیم متوجه می‌شویم که باید به دنبال راه‌هایی برای مقابله با استرس باشیم.

به طور کلی، تست هوش هیجانی بار-آن Bar-On (EQ) را می‌توان در زمینه‌های مختلف برای ارزیابی، توسعه و تقویت هوش هیجانی به کاربرد.

آیا تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن معتبر است؟

بله، تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن یک آزمون معتبر و قابل‌اعتماد برای سنجش هوش هیجانی محسوب می‌شود. به طور کلی اعتبار یک آزمون یا پرسش‌نامه به توانایی آن در اندازه‌گیری آن چیزی است که ادعا می‌کند اندازه‌گیری می‌کند.

تست هوش هیجانی بار‌-آن مطابق با مقاله‌ای دارای روایی (اعتبار) و پایایی (قابلیت اطمینان) خوبی است. در نتیجه می‌توان به‌درستی نتایج‌ آن در صورتی که فرد شرکت‌کننده در آزمون با دقت و صداقت به آیتم‌ها پاسخ داده باشد اطمینان داشت.

تفسیر تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن

بعد از انجام تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن که یک آزمون خودسنجی (خودگزارشی) است، تفسیر نتایج آزمون در قالب یک گزارش به شرکت‌کنندگان در آزمون داده می‌شود.

این گزارش دارای ۱۵ امتیاز مربوط به ۱۵ مؤلفه هوش هیجانی است و امتیازات یا نمرات در این آزمون از ۱۰۰ درصد است. همچنین علاوه بر ارائه مقیاس عددی، برای تمام مؤلفه‌ها توضیحات زیر نیز در تفسیر تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن به فرد شرکت‌کننده در آزمون ارائه می‌شود:

• تعریف مختصری از مؤلفه‌های هوش هیجانی برای آشنا شدن افراد با مؤلفه مورد نظر؛ برای مثال در گزارش نتایج برای مؤلفه شادکامی تعریف زیر ارائه می‌شود:

مقیاسی است که میزان عواطف و هیجانات مثبت و حس رضایت از زندگی و خوشبختی را در شما می‌سنجد.

• برای هر مؤلفه با توجه به نمره کسب شده توسط شرکت‌کننده در آزمون توضیحاتی در رابطه با تأثیراتی که آن مؤلفه هوش هیجانی در زندگی دارد داده می‌شود. برای مثال اگر فردی در خوش‌بینی امتیاز بالایی کسب کند احتمالاً به این معنا است که توانایی پیشرفت خوبی در محیط‌های تحصیلی و کاری دارد.
• در صورت کم بودن امتیاز یک مؤلفه یا مهارت هوش هیجانی ابتدا توضیحاتی در رابطه با اهمیت تأثیری که مؤلفه مربوطه در زندگی دارد ارائه می‌شود، سپس راهکارها و پیشنهاداتی برای تقویت آن متناسب با فرد شرکت کننده در آزمون ارائه می‌شود.

همچنین علاوه بر ارائه امتیاز هر یک از مؤلفه‌های هوش هیجانی یک نمره کل نیز در تفسیر تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن به همراه توضیحات مرتبط با آن ارائه می‌شود که نشان دهنده درصد کلی هوش هیجانی است.

لازم به ذکر است که در تفسیر ارائه شده برای آزمون هوش هیجانی (EQ) بار-آن در سایت برآیند علاوه بر موارد بالا کتاب‌ها و فیلم‌های مرتبط با مهارت‌ها و توانایی‌های هوش هیجانی برای بالا بردن درک و آگاهی از این هوش معرفی می‌شود.

تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن را از کجا تهیه کنیم؟

از آن جایی که تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن ابزاری علمی برای افزایش خودآگاهی است و به افراد این امکان را می‌دهد تا بینش عمیق‌تری در مورد احساسات، رفتارها و مهارت‌های بین‌فردی خود به دست آورند؛ ما در برآیند امکان شرکت در آزمون را ایجاد کرده‌ایم.

شرکت در آزمون هوش هیجانی (EQ) بار-آن از طریق سایت برآیند علاوه بر اینکه فرصتی عالی برای شناسایی نقاط قوت و ضعف در مهارت‌هایی مانند همدلی و تصمیم‌گیری است و درصد کلی هوش‌ هیجانی را مشخص می‌کند؛ از مزیت‌های زیر نیز برخوردار است:

• گزارش متناسب با نتایج خود را دریافت خواهید کرد که علاوه بر نمرات یا امتیازات شما در آزمون، توضیحات جامع و کاملی برای تقویت هوش هیجانی‌تان ارائه می‌دهد.
• مراحل دسترسی به آزمون و شرکت در آن ساده است و احتیاج به‌صرف زمان زیادی ندارد.
• تست هوش هیجانی (EQ) بار-آن مانند باقی تست‌ها و آزمون‌های موجود در برآیند نسخه اصلی و معتبر است.

منبع اولمنبع دوممنبع سوممنبع چهارممنبع پنجم