69
17 فروردین 1402
اشتها چیست؟ چه عواملی اشتهای ما را کاهش یا افزایش میدهند؟

آیا تا به حال به واژهی اشتها فکر کردهاید؟ فکر میکنید این کلمه چقدر در همهی ابعاد زندگی شما تاثیرگذار است؟ شاید به اعتقاد اکثر مردم تغذیه یک فرآیند ساده شامل این موارد باشد: گرسنه شدن، غذا خوردن، سیر شدن و در نتیجه غذا نخوردن.
در حقیقت، مجموعهای از مواد بیوشیمیایی که سیگنالهایی را بین مغز و بدن ارسال می کنند، گرسنگی و اشتها را کنترل میکنند و تفاوت بین این دو پیچیده است. گرسنگی نشانگر نیاز فیزیکی به غذا و اشتها میل به غذا است. تشخیص این دو ممکن است دشوار بهنظر برسد اما تا انتهای مقاله همراهمان باشید.
اشتها می تواند تحت تاثیر شرایط فیزیکی مانند سطح قند خون، هورمونها و ورزش تغییر کند. همچنین عوامل دیگری همچون خلق و خو و احساسات نیز میتوانند در اشتها تأثیر بگذارند. استرس، تنهایی و بی حوصلگی محرکی برای غذا خوردن هستند و فرد را به سمت انتخاب غذاهای چرب، شیرین یا شور بهجای گزینههای سالمتر و مغذیتر هدایت میکنند.
این میل به خوردن که در واقع نشأت گرفته از احساسات است میتواند سیگنالهای سیری را نادیده بگیرد و منجر به پرخوری شود. در صورتی که این رفتار تبدیل به عادت شود، آن شخص مشکلات اضافه وزن را تجربه خواهد کرد.
هیچ شخصی نباید امیال و نیازهای بدن خود را نادیده بگیرد، اما بهتر است که حین تجربهی میل به غذا خوردن، آگاه باشیم که این میل از کجا نشأت گرفته و دلیل پدید آمدن آن چیست.
در این مقاله از سایت برآیند تعریف نسبتا جامعی از اشتها خدمت شما خوانندگان و مراجعهکنندگان سایتمان ارائه میدهیم. در ابتدا به تعریف اشتها و بررسی عواملی که بر آن تاثیر میگذارند، میپردازیم. امیدواریم با مطالعه این مقاله سوالاتی که در مورد اشتها دارید برطرف شود.
اشتها چیست؟
علائم گرسنگی اغلب عبارتند از:
- غرش یا غرغر در معده
- حالت تهوع
- تحریک پذیری
- احساس خالی بودن معده
- احساس سبکی سر یا سرگیجه
- مشکل در تمرکز
- سردرد
طبق تحقیقات صورت گرفته در انجمن تحقیقاتی گوارش کانادا میل افراد هنگام گرسنگی برای خوردن غذای مورد علاقهشان کاهش مییابد. در مقابل، فردی که میل به غذا خوردن دارد ممکن است متوجه شود که عوامل خاصی اشتهایش را افزایش میدهند. عواملی مثل:
- بی حوصلگی، استرس، یا یک حالت احساسی دیگر
- دیدن یا بوییدن غذایی که میلش را افزایش دهد
- عادت یا یک موقعیت خاص
وضعیت سلامتی، داروها و عوامل محیطی نیز میتوانند نقش موثری روی اشتهای ما داشته باشند. همچنین سبک زندگی و وضعیت سلامتی نیز میتوانند بر گرسنگی ما تأثیر بگذارند.
در جدول زیر به خوبی تفاوتهای گرسنگی و اشتها را مشاهده می کنید:
اشتها | گرسنگی |
---|---|
در مغز رخ میدهد | در بدن رخ میدهد |
حالت سرگرمی دارد | همچون سوخت و انرژی عمل میکند |
حالتی وسوسهگونه دارد | نیاز بدن است |
فقط تمایل به غذاهای انتخابی دارد | فقط تمایل به غذاهای انتخابی دارد |
به صورت ناگهانی رخ میدهد | به صورت تدریجی رخ میدهد |
نیازمند یک محرک خارجی است | به صورت خودکار اتفاق میافتد |
چه چیزی باعث بهوجود آمدن اشتها میشود؟
ممکن است به نظر برسد که گرسنگی توسط معده بهوجود میآید اما مغز سیگنالهای گرسنگی را ارسال میکند. یادآوری این موضوع لازم است که تکامل انسانها در شرایط کمبود غذا رخ داده است و این کمبود در بیشتر تاریخ تکامل بشریت همراه ما بوده است.
بنابراین، حفظ وزن بدن علاوه بر عملکرد روزمره، برای تولید مثل انسان امری حیاتی است؛ بسیاری از هورمونها و مواد شیمیایی عصبی(مانند دوپامین ، سروتونین و غیره که در فعالیتهای عصبی بدن ایفای نقش میکنند.) بر تنظیم اشتها و وزن تاثیر دارند.
چرا اشتهایمان از کنترل مان خارج میشود؟
شاید گمان کنید از طریق اراده و انضباط میتوان بر اشتها غلبه کرد، اما علم اثبات کرده مهار کردن میل چندان هم ساده نیست! پرخوری نتیجهی تعاملات پیچیده بین ژنتیک، هورمونها، ویتامینها، مواد معدنی، اسیدهای آمینه، استرس و عادات شخصی است.
علاوه بر این، فرآیندهای مغز که باعث تداوم پرخوری می شوند، خارج از کنترل آگاهانه ما هستند. در واقع خودآگاهی مهارت بسیار مهمی است اما ممکن است میل ما خارج از کنترل ما باشد.
پیشنهاد مطالعه
برای آشنایی بیشتر با مفهوم خودآگاهی و یادگیری این مهارت، مقاله خودآگاهی چیست را بخوانید.
خودآگاهی چیستبا این حال، مغز پستانداران چندین سیستم عصبی و بیوشیمیایی مرتبط با یکدیگر را به مرور زمان تکامل داده است تا رفتارهای تغذیه را هدایت کند. قویترین انگیزه برای رفتار تغذیه، سیستم پاداشدهندهي مغز است.
برای بسیاری از بزرگسالان، این سیگنالها به طور مؤثر به کار خود ادامه میدهند. فردی که اشتهای طبیعی و سالمی دارد زمانی که گرسنه است غذا میخورد. اما در برخی افراد، سیگنالهای ذاتی برای گرسنگی و سیری از بین رفتهاند، که میتواند سلامت کلی و احساس رضایت آنها را تهدید کند.
تاثیر ژنتیک روی اشتها
گیرندههای چشایی میتوانند تأثیر زیادی بر پرخوری، زیادهروی یا نخوردن کافی داشته باشند. مطالعهای که توسط موسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی (NIDCD) انجام شد، نشان داده است که تغییرات کوچک در کد ژنتیکی ما میتواند حساسیتمان را نسبت به طعم شیرین افزایش یا کاهش دهد.
این موضوع همچنین میتواند توضیح دهد که چرا برخی افراد بیشتر از سایرین وابستگی شدیدی نسبت به شیرینی از خود نشان میدهند.
بدون شک بین ژنتیک و اعتیاد به غذا رابطه مستقیم وجود دارد. یک نظرسنجی از اعضای گروه ناشناس پرخوری که در اوایل دهه 1990 انجام شد، نشان داد که درصد بالایی از افرادی که حداقل یکی از خویشاوندان خونی آنها معتاد به غذا یا الکل بود، درگیر پرخوری یا اعتیاد به غذا بوده است.
اخیراً، محققان کالج پزشکی UCLA بر روی تعدادی از افرادی که دارای اضافه وزن ناشی از الگوی پرخوری کربوهیدراتها بودند آزمایشی را انجام دادند و طی آن دریافتند که این افراد دقیقاً همان انحراف ژنتیکی (یک نشانگر خاص دوپامین D2) را دارند که بهعنوان یک نشانگر ژنتیکی برای وابستگی شیمیایی به الکل ایجاد شده بود. اما ژنتیک تنها تعیین کننده سرنوشت نیست.
دانشمندان دریافتهاند که در حالی که طرح اولیه یک ساختمان تغییر نمیکند و باید مطابق با کوچکترین مشخصات دنبال شود، نقشه DNA ما فقط تا حدی ثابت است. برخی از اجزا بسیار انعطافپذیر هستند و کاملاً به محیط، احساسات و تغذیه ما بستگی دارند.
با عوامل مؤثر بر میل و اشتها آشنا شوید
عوامل بسیاری میتوانند بر اشتها تأثیر بگذارند. در زیر چند نمونه رایج را مورد بررسی قرار میدهیم.
رژیم غذایی
در مطالعهای که سال 2017 در مورد رژیم کتوژنیک یا کتو انجام شد، محققان خاطرنشان کردند که افرادی که شروع به پیروی از این رژیم غذایی میکنند، اغلب در ابتدا افزایش اشتها را تجربه میکنند.
با این حال، پس از ادامه دادن روند کاهش وزن و پایبندی به رژیم غذایی به مدت 3 هفته، شرکت کنندگان در این مطالعه دیگر این افزایش اشتها را تجربه نکردند. رژیم کتو پر چربی و کم کربوهیدرات است.
مطالعات دیگر بیان میکنند که پروتئین باعث افزایش سیری و احساس سیری بعد از غذا میشود. بنابراین رژیم غذایی حاوی پروتئین کافی میتواند به تنظیم اشتهای فرد کمک کند.
سلامت روان
وضعیت احساسی ما تأثیر بسزایی بر اشتهایمان دارد. برای برخی افراد، استرس یا غم و اندوه ممکن است باعث شود که آنها غذای بیشتری بخورند تا بتوانند احساس خود را بپذیرند، اما برای افرادی دیگر، این احساسات اثر معکوس دارند. در بخش بعدی به تفضیل این مورد را شرح میدهیم.
اختلالات اشتها
اختلال پرخوری شامل دورههایی از پرخوری بیش از حد است که پس از آن احساس گناه و شرم در فرد به وجود میآید. فرد مبتلا به این اختلال ممکن است به شدت میلش به غذا حتی اگر گرسنه نباشد، افزایش یابد و درنتیجه پرخوری کند.
در سمت دیگر اما بی اشتهایی عصبی، باعث میشود فرد مصرف غذای خود را محدود کند، بنابراین ممکن است فرد (در صورتی که گرسنه باشد) هیچ میلی به غذا خوردن نداشته باشد.
بارداری
حالت تهوع، یبوست و فشار روی معده ناشی از رشد جنین، میتواند اشتهای زن باردار را کاهش دهد. متخصصین تغذیه به زنان بارداری که اشتهای کمی دارند توصیه میکنند:
- وعده های غذایی کوچکتر به دفعات بیشتر بخورند.
- غذاهای با ارزش انرژی بالا مانند میوه، آجیل و پنیر بخورند.
- اسموتیهایی که حاوی مقدار زیادی انرژی و مواد مغذی هستند را در خانه درست کنند.
همچنین ممکن است زنان باردار با هوس کردن بعضی مواد غذایی، اشتهایشان افزایش یابد. مطالعهای در سال 2014 نشان میدهد که عادات پیشین تغذیهای بر روی مواد غذایی که زنان در دوران بارداری میخورند، تأثیر میگذارد. بنابراین ممکن است برخی افراد باردار پرخوری کنند.
دارو
داروها میتوانند عاملی برای کاهش یافتن سطح اشتهای افراد باشند. برخی از داروها مانند مسکنهای اپیوئیدی حرکت غذا را در سراسر سیستم گوارشی کند میکنند که منجر به احساس سیری طولانی مدت و حتی یبوست میشود.
داروهای محرک که بیشتر برای درمان اختلال کمبود توجه / بیش فعالی (ADHD) استفاده میشود، یکی دیگر از کاهش دهندههای میل به غذا است و می تواند ما را از خوردن وعده غذایی بعدیمان منصرف کند.
در گذشته گاهی اوقات داروهای محرک به منظور کاهش اشتها در افرادی که میخواستند وزن کم کنند یا علائم اختلال پرخوری (BED) را داشتند، تجویز میشد.
عوامل روانی تاثیرگذار بر اشتها
اختلالات سلامت روانی ممکن است بر میل ما برای غذا خوردن تأثیر بگذارد. هر حالت احساسی از افزایش استرس یا غم و اندوه گرفته تا یک اختلال روانی ممکن است باعث شود میل به غذا خوردن را از دست بدهیم.
بهبود سلامت روانی میتواند اشتهای ما را بهبود بخشد. در اینجا برخی از رایجترین دلایل روانشناختی افراد برای از دست دادن اشتها آورده شده است:
افسردگی
برخی از تحقیقات نشان میدهد که افسردگی میتواند اشتهای فرد را افزایش یا کاهش دهد. برخی افراد ضمن غذا خوردن سیستم پاداش مغزشان فعال میشود و از این رو ممکن است غذای بیشتری بخورند تا احساس بهتری داشته باشند.
افرادی که دچار افسردگی میشوند ممکن است میل خود را نسبت به تقریبا همه چیز از جمله غذا از دست بدهند. آنها ممکن است انرژی لازم برای آماده کردن وعده های غذایی را نداشته باشند، علاقه کمی به غذا خوردن داشته باشند یا حتی حالت تهوع را تجربه کنند.
استرس
پاسخ فیزیکی بدن به استرس حاد اغلب اشتها را سرکوب میکند. اگرچه ممکن است برخی از افراد اثر معکوس را تجربه کنند. (زمانی که استرس دارند پرخوری کنند.)
علائم جسمی مرتبط با استرس، مانند حالت تهوع یا احساس «دلپیچه» باعث میشود فرد میل خود را نسبت به غذا خوردن از دست بدهد. از این رو مهارت مدیریت استرس حائز اهمیت است تا نه تنها در موقعیتهای مختلف بلکه حتی برای میل و اشتهای خودمان این مهارت را فرا گیریم.
جمعبندی در مورد اشتها و میل
در این مقاله از سایت برآیند به بررسی موضوع میل و اشتها پرداختیم. در ابتدا به تعریف آن اشاره کردیم و سپس علل بهوجود آمدن و از بین رفتن میلمان را بررسی کردیم.
این موضوع ممکن است با گرسنگی که نیاز طبیعی بدن است اشتباه گرفته شود، از این رو باید بدانیم میل ما میتواند تحت تاثیر عواملی همچون مسائل روانشناختی افزایش یا کاهش داشته باشد. امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید و در صورتی که در مورد این موضوع ابهامی داشتید با ما در قسمت نظرات مطرح کنید.
منبع اولمنبع دوممنبع سوممنبع چهارممنبع پنجم
فرآیند تولید و تأیید علمی محتوا
