انگیزه چیست؟ چگونه انگیزه خود را تقویت کنیم؟

تا به حال شده که احساس کنید انرژی کافی برای تلاش کردن ندارید؟ این تمایل درونی که ما را وادار می‌کند تلاش کنیم چیست؟ چه عواملی این نیروی درونی را در ما ایجاد می‌کنند و به ما توانایی تلاش کردن می‌دهند؟ چرا برخی از ما انسان‌ها اغلب انرژی کافی برای فعالیت در خود داریم اما بعضی افراد دیگر، مرتب باید به کمک عوامل مختلف، انگیزه خود را حفظ کنند؟

ما در این مقاله از سایت برآیند قصد داریم پاسخ پرسش‌‌ها را از دیدگاه روان‌شناسی بررسی کنیم، با عوامل انگیزه آشنا شویم و ریشه‌های آن را بشناسیم. سپس روش‌های افزایش انگیزه در خود و حفظ آن در کارهای مختلف را یاد بگیریم. پس با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

تعریف انگیزه

عوامل انگیزه

انگیزه از عوامل مختلفی سرچشمه می‌گیرد:

1. انگیزه بیرونی

اگر انگیزه از عوامل محیطی و بیرون از وجود ما مانند پاداش و ترس از مجازات ناشی شده باشد، انگیزه بیرونی نامیده می‌شود. برای مثال فردی که برای امرار معاش کار می‌کند، یا کسی که برای پیشگیری از یک بیماری اقداماتی را انجام می‌دهد؛ نمونه‌هایی از آن هستند.

براساس مطالعات ویکتور وروم، روانشناس و استاد کسب‌وکار کانادایی، انگیزه بیرونی برای اینکه اثرگذار باشد، سه پیش‌نیاز دارد:

• اول، باور به اینکه تلاش بیشتر به عملکرد بهتر منجر می‌شود.
• دوم، باور به اینکه عملکرد بهتر مورد توجه قرار گرفته و پاداش به همراه دارد.
• سوم، علاقه به کسب آن پاداش.

برای مثال، اگر در جامعه‌‌ای انگیزه‌های اقتصادی لازم برای سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی فراهم نشده باشد، مردم نیز انرژی زیادی برای تلاش و کوشش نخواهند داشت.

فرض کنید قوانین یک جامعه‌ مالکیت خصوصی را به رسمیت نمی‌شناسد. مردم درک می‌کنند که تلاش آنها در اختراع یا تولید یک محصول یا کار کردن روی زمین، به رسمیت شناخته نمی‌َشود و پاداش مناسب در انتظار آنها نیست. در این حالت انرژی چندانی در بین مردم برای راه‌اندازی کسب و کار وجود ندارد.

2. انگیزه درونی

انگیزه درونی نیرویی است که از درون انسان سرچشمه می‌گیرد. این انگیزه نه بخاطر پاداش مورد انتظار و نه بخاطر جلب رضایت دیگری، بلکه صرفا بخاطر میل و اراده درونی فرد ایجاد می‌شود. برای مثال فردی که به شعر گفتن علاقه دارد و زمانی را صرف تفکر و شعر گفتن می‌کند، شاید هیچ انگیزه‌ای جز خشنودی و لذت درونی از این کار نداشته باشد.

انگیزه درونی اغلب به بخشی از هویت یک فرد تبدیل می‌شود. برخلاف انگیزه‌های بیرونی که می‌توانند به سرعت تغییر کنند، انگیزه‌های درونی تا مدت‌ها دوام می‌آورند و نقشی مهم در مسیر زندگی فرد دارند.

پیشنهاد مطالعه

اگر به دنبال راهکارهایی برای افزایش نظم شخصی هستید مقاله زیر را بخوانید:

نظم شخصی جیست؟

3. سایر عوامل انگیزه

به جز انگیزه‌های بیرونی و درونی، عوامل دیگری هم می‌توانند در ما انرژی ایجاد کنند. کنجکاوی، خودمختاری، کسب اعتبار، باورهای اعتقادی و ایجاد تصویر مثبت از خود، از جمله این عوامل‌ هستند.

نیازهای انسان، منشاء انگیزه

یکی از چارچوب‌های نظری برای فهم انگیزه، نظریه آبراهام مازلو است. این روانشناس مشهور آمریکایی در سال 1943 میلادی هرم نیازهای انسان را طراحی کرد. براساس نظریه او، نیازهای مختلف انسان انگیزه‌‌ای ایجاد می‌کنند تا ما برای تامین این نیازها تلاش کنیم.

در کف هرم مازلو نیازهای اساسی مانند غذا، سرپناه و پوشاک وجود دارد. در بالاترین جای هرم، نیاز به خوشکوفایی قرار گرفته ‌است. در این طیف، مجموعه‌ای از نیازهای اساسی تا عالی جای گرفته‌ است. تامین نیازهای طبقات پائین‌تر منجر به ایجاد فرصت برای تامین نیازهای عالی‌تر می‌گردد.

انگیزه انسان نیز برای تامین این نیازهاست که او را به وادار به تلاش می‌کند. گرچه برخی از منتقدان، جهان شمولی هرم مازلو را قبول ندارند، نظریه او چهارچوبی مهم برای شناخت ریشه‌های انگیزه در آدمی به شمار می‌رود.

چطور انگیزه خود را تقویت کنیم؟

بعضی آدم‌ها کوه انگیزه‌ هستند. برخی دیگر اما به طور مداوم نیاز به دریافت آن از عوامل بیرونی دارند. صرف نظر از عامل و شدت انرژی، ما همیشه می‌توانیم با انجام برخی کارها انرژی خود را افزایش دهیم.

انگیزه در برخی افراد ابتدا قوی است و شور و شوق زیادی ایجاد می‌کند. اما ممکن است پس از مدتی فروکش کند و ضعیف شود. بنابراین حفظ آن از ایجاد آن مهم‌تر است.

1. اهداف خود را به انگیزه‌های اجتماعی گره بزنید

تحقیقات در بین کارکنان سازمان‌های مختلف نشان داده که عامل اصلی تعهد و انگیزه، کار تیمی و مشارکت در گروه است. وقتی به خود انگیختگی فکر می‌کنیم، تصور ما انجام کارهای سخت و طاقت فرساست؛اما این برداشت درست نیست.

اگر بتوانیم اهداف شخصی خود را با گروه‌های اجتماعی مختلف پیوند بزنیم و هم راستا با آنها در قالب یک تیم عمل کنیم، انرژی بیشتری برای تلاش کردن خواهیم داشت.

پیشنهاد مطالعه

برای آشنایی با انواع مهارت های توسعه فردی مقاله زیر را مطالعه کنید:

توسعه فردی چیست؟

2. چیزی را پیدا کنید که در آن مهارت کافی دارید

وقتی احساس کنیم که توانایی انجام کاری را داریم، انگیزه ما برای انجام آن کار بیشتر می‌شود. همچنین لذت بیشتری نیز از آن می‌بریم. البته منظور این نیست که کاری بسیار آسان و ساده را انتخاب کنیم. چنین چیزی انگیزه ما را کاهش می‌دهد چون آن را بسیار دست کم خواهیم گرفت. زمانی انرژی کافی خواهیم داشت که کار مورد نظر(هدف ما) طوری انتخاب شود که به اندازه لازم چالش برانگیز و جذاب باشد.

3. میل به دفاع کردن از دستاوردها را به خود یادآوری کنیم

امیال ما انسان‌ها نقش محوری در ایجاد انگیزه و حفظ آن دارند. ما دو میل اساسی داریم؛ یکی میل به کسب کردن و دیگری میل به دفاع و حفظ چیزهایی که کسب کرده‌ایم. هنگامی که دچار کاهش انرژی می‌شویم، خوب است به خود این امیال را یادآوری کنیم. خوب است به یاد بیاوریم که چه زحماتی برای کسب جایگاه خود کشیده‌ایم و چرا باید از آن دفاع کنیم.

4. عادت‌های سالم را در خود پرورش دهید

وقتی کاری به عادت تبدیل شود، انجام دادنش آسان‌تر خواهد بود. فرض کنید شما می‌خواهید روزی 5 هزار قدم پیاده‌روی کنید. اما تا به حال یک قدم هم برنداشته‌اید. با در نظر گرفتن این هدف، ممکن است هرگز قدم اول را برندارید؛ چون تصور می‌کنید 5 هزار قدم خیلی زیاد است و شما هرگز به آن نمی‌رسید.

این نگرش، انگیزه شما را از بین می‌برد. برای تبدیل کردن پیاده‌روی به عادت، از قدم‌های اول شروع کنید. اول هزار قدم بردارید، هفته بعد آن را به 2 هزار قدم برسانید، به ترتیب این روند افزایشی را ادامه دهید تا به هدف نهایی خود برسید. با تجزیه هدف به یک فرآیند، انگیزه شما برای انجام هر مرحله بیشتر خواهد شد.

5. نقشه و راه حل‌های جایگزین داشته باشید

گاهی اوقات لازم است تا نقشه و راه حل «ب» داشته باشید، تا اگر نقشه «الف» جواب نداد، ناامید نشده و راه دیگری برای ادامه دادن داشته باشید. بسیاری از افراد تنها یک راه حل را در نظر می‌گیرند.

وقتی به هر دلیلی به حل مسئله خود نمی‌رسند، انرژی خود را به کل از دست داده و دست از تلاش کردن می‌کشند. با داشتن راه حل و نقشه جایگزین شما می‌توانید ناکامی در رسیدن به هدف اصلی را کاهش داده و انگیزه خود را در یک جهت جدید هدایت کنید.

پیشنهاد مطالعه

برای آشنایی با انواع روش‌های هدف گذاری مقاله زیر را بخوانید:

هدف گذاری چیست؟

چگونه با تعلل در کارها مقابله کنیم؟

تعلل در کارها یکی از عوامل اصلی کاهش انگیزه و عملکرد شغلی یا تحصیلی است. ما کارها را به دلایلی که ریشه در اضطراب دارد، به تاخیر می‌اندازیم. اما روش‌های موثری برای مقابله با این عادت مخرب وجود دارند.

یکی از آنها تقسیم کردن کار به واحد‌های کوچک‌تر است. در این حالت، کاری که در ابتدا سخت یا مبهم به نظر می‌رسید، عینی‌تر و آسان‌تر جلوه می‌کند. با انجام دادن هر مرحله، انرژی ما برای رفتن به مرحله بعد بیشتر می‌شود.

روش دیگر، تعیین یک ضرب العجل برای انجام کارهاست. وقتی به تمام کردن کار تا زمانی معین مقید باشیم، انرژی بیشتری برای اتمام آن خواهیم داشت. در نهایت، ایجاد انگیزه‌های بیرونی نیز می‌توانند جلوی تعلل را بگیرند. برای مثال ما می‌توانیم با تعیین یک پاداش، خود را برای انجام دادن سریع‌تر وظایف، ترغیب کنیم.

پیشنهاد مطالعه

برای یادگیری راهکار های اهمال کاری مقاله زیر را مطالعه کنید:

اهمال کاری چیست؟

چگونه انگیزه خود را برای رژیم گرفتن و ورزش کردن حفظ کنیم؟

از شایع‌ترین اهدافی که مردم انتخاب می‌کنند و اغلب نیز در آن ناکام می‌مانند، رژیم گرفتن و ورزش کردن مستمر است. اغلب افراد به دلایل مختلف در این دو کار موفق نمی‌شوند. یکی از دلایل اصلی این شکست، نبود انگیزه کافی یا از دست دادن آن در گذر زمان است. ما در ادامه راهکارهایی را برای غلبه بر این مشکل در هر دو مورد پیشنهاد می‌کنیم:

رژیم گرفتن

انگیزه‌های بیرونی عامل اصلی شروع رژیم گرفتن هستند. برای مثال بسیاری از افراد برای آنکه خوب به نظر برسند رژیم می‌گیرند. گرچه این عوامل در ابتدا محرک رژیم گرفتن هستند، به تدریج کم‌رنگ می‌‌شوند. در نتیجه ما پس از مدتی رژیم را شکسته یا مرتب آن را نقض می‌کنیم.

کلید حل این مشکل ایجاد انگیزه درونی است. همانطور که گفتیم، انگیزه درونی ماندگارتر از شکل بیرونی آن است. برای ایجاد انگیزه درونی باید ابتدا رژیمی انتخاب کنیم که قابل اجرا و علمی باشد. دوم آنکه باید باور داشته باشیم که این کار به سلامت ما کمک می‌کند و با اراده خود ما انتخاب شده، نه با فشار محیط و آخر آنکه باید در گروه‌های مشترک برای حمایت و حفظ انرژی شرکت کنیم.

ورزش کردن

اگر حفظ انگیزه، مشکل ما در ورزش مستمر است، با برخی کارهای خلاقانه می‌توانیم آن را در خود حفظ کنیم. یکی از این کارها، افزایش گزینه‌هاست. برای مثال اگر وقت رفتن به باشگاه را نداریم، می‌توانیم پیاده‌روی کردن، در خانه ورزش کردن یا حتی پیاده رفتن به سرکار، خرید یا مدرسه را امتحان کنیم. روش دیگر، لذت بخش کردن تمرینات است. مثلا هنگام ورزش کردن می‌توانیم به موسیقی یا پادکست گوش کنیم.

جمع‌بندی

در این مقاله به تعریف انگیزه، عوامل و انواع آن پرداختیم. دانستیم که انگیزه به عنوان موتور محرک انسان، می‌تواند بیرونی یا درونی باشد. انگیزه درونی نسبت به انگیزه بیرونی، ماندگارتر است. همچنین به هرم نیازهای مازلو به عنوان یکی از نظریات مطرح شده درباره ریشه‌های انگیزه اشاره داشتیم. در این هرم، نیازهای انسان دسته بندی شده و هر نیاز، انگیزه‌‌ای برای رفع آن در انسان ایجاد می‌کند.

سپس به روش‌هایی مانند پیوند زدن اهداف شخصی به هدف‌های جمعی و پرورش عادت‌های سالم اشاره کردیم که در افزایش انگیزه ما مؤثر هستند. به تعلل در کارها به عنوان یک عامل مهم کاهش انرژی اشاره داشتیم و آموختیم که با تجزیه یک کار به مراحل کوچک‌تر، می‌توان جلوی این عادت مخرب را گرفت. در نهایت راهکارهایی برای حفظ انگیزه هنگام رژیم گرفتن و ورزش کردن پیشنهاد کردیم.
منبع اولمنبع دوم