اختلال رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن چیست؟

اختلال رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن چیست؟ نشانه‌های آن چیست؟ آیا این اختلال خطرناک است؟ اختلال رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن (به انگلیسی Body-Focused Repetitive Behaviors) مجموعه رفتارهای ناخودآگاه مضری است که فرد در بازه‌های زمانی مختلف به‌صورت مداوم تکرار می‌کند.

این اختلالات مجموعه‌ رفتارهای زیر را شامل می‌شود:

کندن و کشیدن موها، گاز گرفتن لب‌ها، کندن و خراشیدن ناخن‌ها. این اختلالات شامل تریکوتیلومانیا (کشیدن ناخودآگاه مو)، درماتیلومانیا (کندن اجباری و بی‌اختیار پوست) و اونیکوفاژی (جویدن اجباری و بی‌اختیار ناخن)، گاز گرفتن و جویدن زبان می‌باشد.

بهتر است بدانیم که برخی رفتارهای این اختلال شبیه به اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) هستند، اما این دو با هم متفاوت‌اند. در این مقاله از سایت برآیند، ابتدا تعریف جامعی از اختلال BFRB ارائه خواهیم کرد و سپس به بررسی روش‌های درمانی و هر آنچه باید در مورد این اختلال بدانید را به‌طور مفصل شرح می‌دهیم.

اختلال BFRB چیست؟

برخی از شایع‌ترین رفتارهایی که در BFRB رخ می‌دهند، رفتارهای زیر هستند:

• جویدن ناخن‌ها
• کشیدن پوست(عموماً پوست کنار ناخن)
• جویدن لب‌ها
• کشیدن مو
• گاز گرفتن زبان
• شکاندن قولنج و…

مطالعه‌ای که در سال 2018 انجام شد، نشان دهنده این آمار بود که 23% از شرکت‌کنندگان حداقل یکی از این عادت‌های تکراری را انجام می‌دهند. تا زمانی که این عادت‎ها به کیفیت زندگی شما آسیب وارد نکنند، نیازی به نگرانی نیست. حدود 12% از افرادی که مبتلا به BFRB هستند، نیاز به درمان اساسی زیر نظر پزشک دارند.

در این اختلال، فرد مبتلا با وجود دردی که احساس می‌کند، رفتار تکراری خود را ادامه می‌دهد. در بیشتر موارد، فرد از این عادت برای تسکین اضطراب و تنش خود استفاده می‌کند. برای مثال فرد مبتلا به این اختلال ممکن است به‌هنگام انتظار برای سخنرانی یا منتظر ماندن در مطب دکتر، ناخن خود را بجود یا قولنج انگشتان دست خود را بشکند.

پیشنهاد مطالعه

برای آشنایی با انواع مهارت های توسعه فردی مقاله زیر را مطالعه کنید:

توسعه فردی چیست؟

انواع اختلالات BFRB

همانطور که بالاتر به این موضوع اشاره کردیم، این عادات بین بسیاری از افراد مشترک هستند. برخی از شایع‌ترین آنها عبارتند از:

اونیکوفاژی

اونیکوفاژی به نام جویدن ناخن نیز شناخته می‌شود. جویدن ناخن یک رفتار بسیار رایج است که از دوران کودکی شروع می‌شود. طبق تحقیقی که در سال 2021 انجام شد، تخمین زده می‌شود که 20 تا 30 درصد از جمعیت جهان درگیر ناخن جویدن مزمن هستند که در موارد نادر ممکن است منجر به آسیب دائمی به ناخن و پوست شود.

اختلال وسواس کندن پوست (Excoriation disorder)

اختلال کندن پوست یا درماتیلومانیا با تکرار ناخودآگاهِ لمس كردن، مالش، خراشیدن و کندن پوست اتفاق می‌افتد. این کار می‌تواند به بافت آسیب وارد کند، یا منجر به تغییر رنگ یا زخم پوست شود.

پیشنهاد مطالعه

برای آشنایی بیشتر با مفهوم خودآگاهی و یادگیری این مهارت، مقاله خودآگاهی چیست را بخوانید.

خودآگاهی چیست؟

تریکوتیلومانیا

تریکوتیلومانیا به‌عنوان اختلال کشیدن مو نیز شناخته می‌شود که با کشیدن مکرر و ناخودآگاه موها (از جمله موهای سر، مژه‌ها، ابروها یا موهای بدن یعنی موهای بازو، پا، موهای ناحیه سینه یا صورت) تعریف می‌شود. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا به‌دلیل محکم کشیدن مو دچار لکه‌های کچلی و ریزش مو می‌شوند.

درمان اختلال BFRB

تا امروز درمان قطعی برای اختلال رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن یافت نشده، و اغلب درمان به‌وسیله مدیریت مسئله‌ای که منجر به تحریک رفتار تکراری می‌شود، انجام شده است.

یکی از رفتارهای شایعی که عموماً توسط افراد درگیر با این اختلال رخ می‌دهد، تکرار رفتار اجباری در هنگام مواجهه با موقعیت استرس‌زا است. بنابراین، درمان اغلب شامل ایجاد مهارت‌های مقابله‌ای سالم هنگام مواجه شدن با استرس یا اضطراب است.

از آنجایی‌که محرک‌های BFRB متنوع هستند، بنابراین نمی‌توان رویکرد ثابتی را برای همه افراد در نظر گرفت. از این‌رو ما دو رویکرد درمانی بالینی و غیر بالینی را به شما توضیح می‌دهیم. در ابتدا به سراغ رویکرد اول می‌رویم؛ رویکردهای بالینی زیر می‌توانند راهکارهای خوبی برای درمان اختلال BFRB باشند.

مراجعه به روان‌شناس

گفت‌وگو کردن با یک روان‌شناس به شناسایی و طبقه‌بندی درست افکار مزاحم و ایجاد راه‌های سالم‌تر برای مدیریت احساسات کمک می‌کند. مراجعه به روان‌شناس به شما در درک محرک‌ها و کنترل بهتر این عادت‌ها، کمک می‌کند. روان‌شناس با راهنمایی و پشتیبانی صحیح کمک می‌کند تا راه‌هایی برای تصحیح رفتار و احساس بهتر داشتن را تجربه کنیم.

داروهای ضد افسردگی

درمان اختلال رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن می‌تواند گاهی اوقات شامل داروهای ضد افسردگی نیز باشد؛ زیرا این داروها به فرایند بازجذب شدن سروتونین در بدن کمک می‌کنند.

از طرفی این داروها می‌توانند به کاهش علائم اضطراب نیز کمک کنند. اما، این راه تنها راه درمان نیست؛ زیرا تاکنون، سازمان غذا و دارو (FDA) هیچ دارویی را برای درمان BFRB تأیید نکرده است. با این‌حال در موارد حاد استفاده از دارویی که توسط درمانگر تجویز شود، می‌تواند فرایند درمان را تسریع کند.

همانطور که پیش از این گفتیم، علائم و محرک‌های هر فرد متفاوت است. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم یک متخصص درمان BFRB پیدا کنید که بتواند درمان‌تان را با شرایط و حالت‌های منحصربه‌فرد شما تطبیق دهد. راه‌های دیگری نیز برای مدیریت این رفتارها وجود دارد. از جمله:

آگاهی و تکرار نکردن این رفتارها

از آنجایی‌که رفتارها به‌صورت تکراری و ناخودآگاه رخ می‌دهند، می‌توانیم به‌واسطه آگاهی و عدم تکرار این‌گونه رفتارهای غیر ارادی، به‌مرور زمان از رخ دادن آنها جلوگیری کنیم. به بیانی دیگر چرخه عادت پیشین خود را از بین ببریم. برای مثال: اگر عادت به کشیدن موهای خود داریم، می‌توانیم با پوشاندن موها با روسری، از تکرار شدن این رفتار جلوگیری کنیم.

برای درک بهتر چرخه عادت در اختلال BFRB می‌توانیم به مثال کندن پوست ناخن هم اشاره کنیم؛ اگر عادت به جویدن یا کندن پوست کنار ناخن‌های‌مان داریم، می‌توانیم به‌واسطه پوشیدن دستکش از تکرار این عادت جلوگیری کنیم. در این مثال فرد با دیدن پوست کنار ناخن، برای کندن آن تحریک می‌شود و پس از کندن آن احساس رضایتی مبنی بر پاک شدن اطراف ناخنش می‌کند.

فرد با پوشیدن یک دستکش، از تحریک شدن ناشی از دیدن پوست کنار ناخن، تکرار کردن عادت خود و پاداشی که در قالب احساس رضایت‌مندی خود را نشان می‌دهد، جلوگیری می‌کند و به این‌صورت عادت ناخودآگاه خود را تکرار نمی‌کند.

جایگزین کردن

در قدم اول، ما باید بدانیم که عادت‌مان مضر و تکرار کردن این رفتار مخرب است. لذا ما می‌توانیم با جایگزین کردن محرک‌ها، عادت پیشین خود را تغییر دهیم. برای مثال: اگر کندن و جویدن لب‌های‌مان عادت ماست؛ می‌توانیم به‌واسطه جویدن آدامس عادت خود را جایگزین کنیم.

شناسایی عامل تحریک کننده

در این روش برای درمان اختلال BFRB پیشنهاد می‌کنیم یک دفترچه تهیه کنید و آن را همواره نزدیک خود داشته باشید، نام آن را دفترچه محرک بگذارید.

هر زمانی که احساس کردید انگیزه انجام رفتار تکراری را پیدا کردید، محرکی که باعث انجام این رفتار می‌شود را در دفترچه خود ثبت کنید. این روش به ما کمک می‌کند تا عادت خود را بهتر مدیریت کنیم، در کنار این دفترچه، یک روان‌شناس نیز می‌تواند به ما برای شناسایی، درک و مدیریت محرک‌ها کمک قابل توجهی کند.

روش‌های درمانی غیر بالینی BFRB

در ادامه روش‌هایی ساده و در عین حال کاملاً کاربردی را برای درمان اختلال رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن برای زندگی راحت‌تر و کامل‌تر را ارائه می‌دهیم.

گروه پشتیبان

به اشتراک‌گذاری رفتارها و احساسات‌مان در یک گروه پشتیبان به ما برای یافتن راه‌های کاربردی و جدید درمان BFRB کمک می‌کند. حضور یافتن در جمع‌های گروه درمانی، دوستانه، یا پیدا کردن افرادی شبیه به ما در فضای آنلاین یا غیر آنلاین از جمله کارهای مفید برای درمان اختلال رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن است.

ذهن‌آگاهی و مراقبه

حضور در لحظه و خودآگاهی، به ما کمک می‌کند تا محرک‌های خود را بشناسیم. وقتی رفتارهای غیر ارادی در حال رخ دادن است به‌جای جنگیدن با آن یا سرزنش خودمان، کافیست رفتارهای خودمان را بدون قضاوت مشاهده کنیم.

وقتی این کار را کنیم، متوجه می‌شویم که به‌مرور زمان اجبار ناشی از تکرار این رفتار از بین می‌رود و اکنون نحوه پذیرش ما متفاوت است. ذهن‌آگاهی و حضور در لحظه را می‌توانیم از طریق یوگا، تمرین‌های تنفسی و مراقبه تجربه کنیم.

مهربانی با خود

برخی از افراد مبتلا به BFRB ممکن است به‌خاطر رفتار خود احساس شرم کنند. این احساس ممکن است باعث شود آنها حمایت خود یا دیگران را نپذیرند. مهربانی با خود، منجر به رهاسازی احساسات ناخوشایند ما می‌شود. در ادامه به دو روش ساده و کاربردی، در مورد موضوع مهربانی با خودمان را بررسی می‌کنیم.

کلماتی که به خودمان می‌گوییم: کافی است چند روز نحوه صحبت‌مان با دوستان یا اعضای خانواده‌مان را مورد بررسی قرار دهیم. مخصوصاً اگر دوست‌مان شرایط سختی را سپری کند با او همدلی می‌کنیم و سعی می‌کنیم با زبانی مهربان با او سخن بگوییم.

ممکن است او را از احساس گناه یا شرمی که تجربه می‌کند، دور کنیم و عشقی که از خود دور کرده‌ است را به وجود او بازگردانیم. ما هم شرایط سخت را تجربه می‌کنیم و اگر لحظه‌ای خودمان، همانطور که با دوستان‌مان در شرایط سخت صحبت می‌کنیم، با خودمان به مهربانی سخن بگوییم؛ متوجه می‌شویم که خیلی راحت‌تر می‌توانیم از موقعیت سخت خود خارج شویم و غلبه بر موقعیت سخت برای‌مان راحت‌تر می‌شود.

لمس کردن: افرادی که با اختلال BFRB درگیر هستند، اغلب با رفتاری خشن و آسیب‌هایی که به خود وارد می‌کنند، شناخته می‌شوند. کافی است بدن خودمان را با حساسیت و مراقبت بیشتری لمس کنیم. برای این کار می‌توانیم آرام شانه‌های خودمان را بمالیم یا با یک کرم بدن خود را با آرامش ماساژ دهیم.

پیشنهاد مطالعه

برای یادگیری بیشتر در مورد موانع همدلی مقاله زیر را بخوانید:

مهارت همدلی چیست؟

مدیریت احساس شرم

اگرچه افراد زیادی دچار اختلال BFRB هستند، اما این افراد به‌خوبی درک نشده‌اند و به‌ندرت در رسانه‌ها در مورد این دسته افراد سخن گفته شده است. بنابراین، اختلال رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن اغلب چیزی بیشتر از عادات بد تلقی می‌شود که در صورت حاد نبودن آن، می‌توان با نیروی ارادی تکرار این عادت را متوقف کرد.

بسیاری از کسانی که درگیر BFRB هستند در زمان‌هایی احساس شرم را تجربه کرده‌اند. آنها ممکن است به‌دلیل ناتوانی در کنترل رخ دادن این رفتار، خودشان را سرزنش کنند، یا شواهدی که مربوط به کندن مو یا پوست خود است را پنهان کنند. اکثر این افراد، اغلب از کلاه گیس یا آرایش استفاده می‌کنند.

این احساس شرم شدید می‌تواند در روابط بین فردی، صمیمیت فردِ درگیرِ اختلال با نزدیکانش و عملکرد روزانه او اختلال ایجاد کند. همچنین برای مدیریت احساس شرم می‌توانیم از راهکارهای بالینی و غیر بالینی که پیش از این معرفی کردیم، استفاده کنیم.

پیشنهاد مطالعه

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش‌های بهبود و مدیریت رابطه مقاله زیر را مطالعه کنید:

روابط بین فردی چیست؟

آیا اختلال BFRB خبر از مشکل عمیق‌تری در درون‌مان می‌دهد؟

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که کشیدن مو، کندن پوست، جویدن ناخن یا لب‌ها و رفتارهای مرتبط با اختلال رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن، با نشانه‌ای از یک مسئله یا مشکل حل‌نشده در گذشته که باید به آن پرداخته شود، در ارتباط است.

به‌خصوص آسیب‌های گذشته یا تروما به اشتباه مرتبط با این اختلال در نظر گرفته می‌شوند. هیچ مدرکی که باور مربوط به ارتباط BFRB با ترومای گذشته را ثابت کند، وجود ندارد. علاوه‌ بر این BFRB نوعی خودآزاری نیست.

علت دقیق بروز این اختلالات هنوز مشخص نیست، اما به‌طور کلی فرض می‌شود که عوامل ژنتیکی، شیمیایی و روانی در بروز این اختلالات نقش دارند.

کلام پایانی

در این مقاله از سایت برآیند به بررسی جامع موضوع اختلال رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن یا BFRB پرداختیم. در ابتدا به بررسی این اختلال، انواع آن و کارهایی که برای درمان آن لازم است انجام دهیم، اشاره کردیم و گفتیم ممکن است احساسات ناخوشایندی را در طول این اختلال تجربه کنیم.

سپس درباره اهمیت مهربانی با خود سخن گفتیم. همان‌طور که دوستان‌مان را در شرایط سخت همراهی می‌کنیم، همراه خودمان نیز باشیم.
امیدواریم پس از مطالعه این مقاله، افرادی که درگیر این اختلال هستند را بهتر درک کنیم یا اگر خودمان درگیر این اختلال هستیم، کمتر خودمان را مورد سرزنش قرار دهیم و سعی کنیم با آگاهی هر چه بیشتر به‌سراغ درمان آن برویم.
منبع اولمنبع دوممنبع سوممنبع چهارممنبع پنجم